ابوهلال عَسْكَرِی در كتاب «جمهرة الأمثال» و ابْن أَبِی الْحَدِیدَ مُعْتَزِلی در «شرح نَهْجِ الْبَلَاغَة» نقل می‌كنند كه وقتی صدیقه طاهره «سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْهَا» به مسجد آمد و آن خطبه غرا را خواندند و سپس برای اثبات این كه فَدَک مال شخصی آن حضرت بوده است، امیرمؤمنان «عَلَيْهِ السَّلَام» را به عنوان شاهد خود معرفی كرد، اَبُوبَكْر بن ابی قحافه بر منبر رفت و سخن بسیار زشت و توهین آمیز را نسبت به صدیقه طاهره و امیرمؤمنان «عَلَيْهِمَاالسَّلَام» بر زبان جاری كرد كه پیش از آن سابقه نداشته است.
ابوهلال می‌نویسد:
۱۰۱۷ - قولهم شاهد الثعلب ذنبه:
و هُوَ مثل مبتذل فِي الْعامة و قَدْ جاء فِي الْكلام لأَبِي بَكْر رَضِيَ اللَّهُ عَنْه خطب فَقَالَ أَيُّهَا النَّاسُ ماِ هَذِهِ الرعة مع كل قالة أين كانتِ هَذِهِ الأماني فِي عهد رَسُول اللَّهِ «صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم» أَلَا من سمع فليقل و من شهد فليتكلم إنما هُوَ ثعالة شاهده ذنبه مرب لِكُلِّ فتنة هُوَ الَّذِي يقول كروها جذعة بهد آن هرمت يستعينون بالضعفة و يستنصرون النساء كأم طحال احوط أهلها اليها البغي الأولق إن شئت آن أقول لقلت و لو قُلْت لبحت و إني ساكت ما تركت.[1]
ضرب المثل شماره ۱۰۱۷: این سخن مردم كه روباه دمش را شاهد آورده است.
این مثل مبتذلی در میان مردم است و در كلام اَبُوبَكْر آمده است كه خطبه خواند و این گونه گفت:
ای مردم، گوش دادن به سخن هر زن سخنگو چه معنی دارد؟!
این ادعاها در زمان رسول خدا كجا بود؟
هر كس كه می شنود باید بگوید و هر كس كه حاضر است، باید مَطَرح كند كه: «او روباهی است كه شاهدش دم او است!!!»
پرورش دهنده تمام فتنه‌ها اوست؛
اوست كه میگوید «شتر ما بعد از پیری دوباره جوان شده است!»
از ضعیفان كمک می‌خواهد و از زنان یاری میطلبد!
مانند ام طحال (از زنان پرچم دار زمان جاهلیت) كه محبوب ترین نزدیكان او، شایسته ترین فرد برای زنان بود...
هرچند كه ابوهلال با توجه به خوی سنی گری اش، مشخص نكرده است كه منظور اَبُوبَكْر چه كسی بوده است؛
اما واضح است كه غیر از صدیقه طاهره «سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْهَا» و امیرمؤمنان «عَلَيْهِ السَّلَام» كس دیگری نمیتواند مقصود اَبُوبَكْر باشد؛ چرا كه هیچ یک از اصحاب كه زنی نیز او را پشتیبانی كند، غیر از امیرمؤمنان «عَلَيْهِ السَّلَام» با اَبُوبَكْر درگیر نشده است.
ابْن أَبِی الْحَدِیدَ مُعْتَزِلی همین مطلب را نقل و سپس به روشنی میگوید كه مراد اَبُوبَكْر از روباه و دم او، امیرمؤمنان و صدیقه شهیده «سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا» بوده است:
«فَلَمَّا سمع اَبُوبَكر خطبتها شق عَلَيه مقالتها فصعد المنبر و قَالَ:
أَيُّهَا النَّاسُ، ماِ هَذِهِ الرعة إِلَي كل قالة أين كانتِ هَذِهِ الأماني فِي عهد رَسُول اللَّهِ أَلَا من سمع فليقل و من شهد فليتكفم، إنما هُوَ ثعالة شهيده ذنبه، مرب لِكُلِّ فتنة، هُوَ الَّذِي يقول:
كروها جذعة بعدما هرمت، يستعينون بالضعفة، و يستنصرون بالنساء، كأم طحال أحب أهلها إليها البغي … ثُمَّ نزل، فانصرفت فاطمة عَلَيْهَاالسَّلَام إِلَي منزلها.
قُلْت: قرأت هَذَا الكلام عَلي النقيب أَبِي يَحْيَي جَعْفَر بْنِ يَحْيَي بْنِ أَبِي زَيْد البَصْرِي و قلت لَه: بمن يعرض، فَقَالَ: بَلْ يصرح.
قُلْت: لو صرح لم أسألك. فضحك و قَالَ: بعلي بْنِ أَبِي طالب «عَلَيْهِ السَّلَام»، قُلْت: هَذَا الكلام كله لعلي يقوله قَالَ: نعم، إنه الملك يا بَنِي.[2]
وقتی اَبُوبَكْر، خطبه فاطمه را شنید، سخنان فاطمه بر او سنگین آمده بر منبر رفت و گفت:
ای مردم، این گوش دادن به سخن هر زن سخنگو چه معنی دارد؟!
این ادعاها در زمان رسول خدا كجا بود؟
هر كس كه میشنود باید بگوید و هر كس كه حاضر است، باید مَطَرح كند كه «او روباهی است كه شاهدش دم او است!!!»
پرورش دهنده تمام فتنه‌ها اوست؛
اوست كه میگوید «شتر ما بعد از پیری دوباره جوان شده است!»
از ضعیفان كمک می‌خواهد و از زنان یاری میطلبد!
مانند ام طحال (از ذوات اعلام در جاهلیت) كه محبوب ترین نزدیكان او، شایسته ترین فرد برای زنا بود.
سپس از منبر پایین آمده و فاطمه زهرا «عَلَيْهَاالسَّلَام» به منزلش رفت.
این روایت را برای نقیب أَبِی يَحْيَی جَعْفَر بْنِ يَحْيَی خواندم و پرسیدم، به چه كسی كنایه می‌زد؟
گفت: كنایه نمیزد، صریح صحبت می‌كرد!
گفتم اگر صریح گفته بود، از تو نمیپرسیدم!
خندید و گفت: به عَلی بْنِ أَبِی طالب!
به او گفتم: تمام این سخنان به عَلی بود؟
در پاسخ گفت آری ای فرزندم، بحث در مورد حکومت است.
منابع:
[1]- جمهرة الأمثال، ج ۱ ص ۵۵۳ - ۵۵۴، ناشر: دار الفكر - بيروت
[2] شرح نَهْجِ الْبَلَاغَة، ج ۱۶ ص ۱۲۶، تحقيق مُحَمَّد عَبْدِ الكريم النَّمِرِي، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت، لبنان
