رنگ چادر مشكى از نظر روانشناسى

(زمان خواندن: 3 - 6 دقیقه)

در روانشناسى رنگ‏ها مى‏خوانيم كه «سياه نمايان‏گر مرز مطلق است»[1]؛ لذا آن كسى كه سياه مى‏پوشد، مى‏خواهد نشان دهد كه مرزى را ايجاد كرده است. اما اين كه اين مرز براى چيست، در موقعيت‏هاى مختلف ممكن است متفاوت باشد. گاه لباس سياه را در ماتم و عزا مى‏پوشند، براى آنكه نشان دهند بين آنها و عزيزشان
فاصله افتاده و مرز زندگى آنها را از هم جدا كرده است و يا نشان دهند كه در حريم خانه و خانواده آنها حادثه‏اى رخ داده است كه انجام برخى از كارهاى معمولى كه ساير خانواده‏ها انجام مى‏دهند براى آنان ميسر نيست.
اما گاهى هم سياه مى‏پوشند نه براى عزا و ماتم، بلكه براى مشخص كردن مرزها و حريم‏هاى اجتماعى، و حجاب يك خانم مسلمان يا چادر سياه از اين دسته است.
وقتى كه خانمى چادر مشكى به سر مى‏كند و با وقار و متانت تمام، قدم به عرصه اجتماع مى‏گذارد، با اين نحوه پوشش مى‏خواهد نشان دهد كه هر كسى حق ندارد به اين حريم پاك، مقدس و خصوصى وارد شود. اين حريم، حريم حرمت، حيا و احترام است. نه جاى هرزگى، آلودگى و هوس‏بازى. در واقع او با حجاب مشكى و چادر سياه بين خود و مردان نامحرم مرزى عاقلانه ايجاد مى‏كند، او با اين سياهى ظاهرى اما ريشه‏دار در درون خود، مى‏خواهد نگاه تيز و برنده هرزگى را بشكند و نگذارد در حريم عفاف، پاكى و نجابت او نامحرمى وارد شود و حرمت او را از بين ببرد. لذا چادر مشكى به منزله حرمت و احترام است. مرز ادب، كرامت، حيا و عفت است. مرز آداب است و نشان مى‏دهد كه در اين محدوده بايد حريم را نگه داشت و به صاحب حرم با ديده احترام و ادب نگريست.
از نظر روانى نيز وقتى انسان پارچه سياهى را مى‏بيند، ديگر چندان رغبتى به نگاه كردن پيدا نمى‏كند و خود به خود نظر را بر مى‏گرداند. نگاه به رنگ‏هاى روشن، چشم را باز و رغبت مشاهده و تمركز بر ديدن را چند برابر مى‏كند. به عبارت ديگر از ديدگاه روان‏شناسى رنگ‏ها با نگاه به رنگ‏هاى تيره به ويژه رنگ سياه كه بى‏رنگى مطلق است تقريباً تمام رغبت‏ها را از بين مى‏برد. بنابراين بايد به روان‏شناسى و جامع نگرى زن ايرانى آفرين گفت كه براى حفظ حرمت، عفت و پاكدامنى خود و همچنين پاسدارى از مرزهاى زندگى فردى و اجتماعى خويش و براى سالم سازى محيط اجتماعى خود، بهترين حجاب يعنى چادر و مناسب‏ترين رنگ يعنى مشكى را انتخاب كرده است.
زنان و دختران نجيب ايرانى براى حفظ حرمت و احترام خود و براى سالم سازى محيط اجتماعى خويش و براى دور نگه داشتن خود و جامعه از آلودگى‏ها، وقتى كه از خانه بيرون مى‏آيند چادر مشكى بر سر مى‏كنند و پس از انجام كارهاى روزمره و ضرورى خود با قلبى آرام و فكرى آزاد و سالم وقتى كه به خانه بر مى‏گردند چادر مشكى را از سر بر مى‏دارند و در محدوده خانه با پوشيدن بهترين لباس‏ها و با جذاب‏ترين رنگ‏ها، طراوت، زيبايى، گرمى و شادابى خود را براى همسر و همدم و مونس خويش به نمايش مى‏گذارد و به محيط خانه صميميت، صفا و آرامش مى‏بخشند و به شريك زندگى خود با كمال سرافرازى و صداقت اعلام مى‏دارند كه امانت وجودم را در صيانت صدف محكم چادر مشكى بدون دستبرد نگاه‏هاى آلوده به خانه برگردانده‏ام.
علم روان‏شناسى مى‏گويد: «سياه به معنى «نه» بوده و نقطه مقابل، «بله» يعنى سفيد است.» با اين نگاه بايد گفت: آن كس كه در مقابل نامحرم سياه مى‏پوشد در واقع مى‏خواهد به او «نه» بگويد. و آن كس كه رنگ سفيد، رنگارنگ و جذاب مى‏پوشد راه نگاه‏ها را به سوى خود باز مى‏گذارد و در واقع خواسته يا ناخواسته خود را در معرض نگاه‏هاى هرزه و آلوده قرار مى‏دهد و وسيله آلودگى انحراف و جامعه را فراهم مى‏كند.
ماكس لوشر متخصص در روان‏شناسى رنگ‏ها معتقد است:
«سفيد به صفحه خالى مى‏ماند كه داستان را بايد روى آن نوشت، ولى سياه نقطه پايانى است كه در فراسوى آن هيچ چيز وجود ندارد.» بنابراين زنى كه در برابر نامحرم و در بيرون از خانه لباس سفيد و رنگارنگ مى‏پوشد، از ايمنى كمترى برخوردار است ولى زنى كه چادر سياه مى‏پوشد، حداكثر ايمنى را براى خود ايجاد كرده است و
نشان مى‏دهد كه اينجا نقطه پايان نگاه‏هاى نامحرمان است و در فراسوى اين پوشش جايى براى نفوذ نگاه‏ها و نيت‏هاى ناپاك نيست.
در جاى ديگرى در بحث روان‏شناسى رنگ‏ها مى‏خوانيم كه: «سياه نشان‏گر ترك علاقه يا انصراف نهايى بوده و از تاثيرى قوى بر هر رنگى كه در همان گروه (در كنار آن) قرار گرفته باشد، برخوردار است و خصلت آن رنگ را مورد تأكيد و اهميت قرار مى‏دهد.»
از اين رو كسى كه چادر مشكى مى‏پوشد، مى‏خواهد با رنگ سياه چادر دائماً جلوه و نماى خود را نفى كند و خود را از نگاه‏هاى ديگران دور نگه دارد. رنگ مشكى چادر او نشان‏گر ترك علاقه يا انصراف نهايى است. يعنى چادر مشكى به نگاه‏هاى نامحرم مى‏گويد: هيچ جايگاهى براى نگاه شما در من وجود ندارد و من كاملاً از شما روى گردانم و به ديگران مى‏گويد كه نگاه شما به سوى من جز ضرر براى خودتان و من نتيجه ديگرى ندارد.
وقتى رنگ مشكى در كنار رنگ ديگرى قرار مى‏گيرد، تأثير آن رنگ را تقويت كرده، خصلت آن رنگ را مورد تأكيد و اهميت قرار مى‏دهد. به عنوان مثال اگر لباس سياهى در كنار يك پنجره رنگين آويزان باشد، هر بيننده‏اى كه به آن سو بنگرد نگاه او به طرف پنجره جلب خواهد شد و به لباس توجهى نخواهد كرد. اين امر به خاطر آن است كه رنگ سياه لباس، خاصيت خود را نفى كرده و در عوض خاصيت رنگ پنجره را تقويت نموده است.
به همين علت وقتى خانمى چادر مشكى به سر مى‏كند و در خيابان راه مى‏رود، ناظرى كه از دور به او و اشياى فراوان رنگى اطراف مثل اتومبيل‏ها، مغازه‏ها و غيره نگاه مى‏كند، بى‏اختيار اشيا و پوشش رنگى نظر او را به خود جلب كرده و در بسيارى اوقات شخص بيننده اصلاً به آن رنگ مشكى توجهى نكرده و رد مى‏شود. آرى! بانوانى كه مى‏خواهند به بهترين شكل عفت و پاكدامنى خود را حفظ كنند و تيرهاى زهرآلود نگاه غير خودى را دفع كنند، حجاب برتر يعنى چادر را مى‏گزينند. بنابراين بهترين حجاب زنان در بيرون از خانه و در محيط اجتماع و به طور كلى در برابر نامحرمان، چادر مشكى است كه علم روان‏شناسى نيز آن را تأييد مى‏كند.
-----------------------------------------
[1] ـ ر.ك. روان شناسى رنگ‏ها: ماكس لوشر: ترجمه ويدا ابى زاده.