روزه دار بايد از <اذان صبح > تا <مغرب > از برخى كارها بپرهيزد و اگر پرهيز نكند, روزه اش باطل مى شود, به مجموعهء اين كارها <مُبطلاتِ روزه > گفته مى شود, كه عبارتند از:
-- خوردن و آشاميدن .
-- دروغ بستن به خدا و پيغمبر (ص ) و جانشينان آن حضرت (ع ).
-- رساندن غبار غليظ به حلق .
-- فرو بردن تمام سر در آب .
-- قى كردن .
-- آميزش .
-- استمناء.
-- باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح .
-- اماله كردن با چيزهاى روان .(1)
خوردن و آشاميدن
1- اگر روزه دار عمداً چيزى بخورد يا بياشامد, روزه اش باطل مى شود هر چند خوردن و آشاميدن آن معمول نباشد; مانند خاك و نفت(2) .
2- اگر كسى عمداً چيزى را كه لاى دندانش مانده است فرو برد, روزه اش باطل مى شود(3).
3- فرو بردن آب دهان , روزه را باطل نمى كند, هر چند زياد باشد.(4)
4- اگر روزه دار به سبب فراموشى (نمى داند روزه است ) چيزى بخورد يا بياشامد, روزه اش باطل نمى شود.(5)
5- انسان نمى تواند, بخاطر ضعف , روزه را بخورد ولى اگر ضعف او به قدرى است كه معمولاً نمى شود آن را
تحمل كرد, خوردن روزه اشكال ندارد.(6)
6- فرو بردن اخلاط سر و سينه , تا به فضاى دهان نرسيده روزه را باطل نمى كند, ولى اگر داخل فضاى دهان
شود, احتياط واجب آن است كه آن را فرو نبرد.(7)
تزريق آمپول
آمپول اگر به جاى غذا نباشد تزريق آن , روزه را باطل نمى كند, هر چند عضو را بى حس كند ولى احتياط واجب
آن است از آمپولى كه به جاى غذا به كار مى رود پرهيز كند.(8)
رساندن غبار غليظ به حلق
1- اگر روزه دار غبار غليظى به حلق برساند, روزه اش باطل مى شود; چه غبار خوراكي ها باشد دمانند آرد, يا غير خوراكى مانند خاك .
2- در اين موارد, روزه باطل نمى شود.
-- به حلق نرسيد. (فقط به داخل دهان برسد).
-- بى اختيار به حلق برسد.
-- نمى داند روزه است .
-- شك كند غبار غليظ به حلق رسيده است يا نه ؟(9)
دروغ بستن به خدا و پيغمبر
در تمام موارد زير, دروغ بستن از روى عمد, به خدا, پيغمبر(ص) يا امام (ع) روزه را باطل مى كند. و بنابر احتياط
واجب دروغ بستن به حضرت زهرا3و ساير پيامبران : همين حكم را دارد:
ـ در امور دنيوى باشد يا اخروى .
ـ دروغ نسبت به اقوال آنان باشد يا افعال .
ـ با گفتار باشد يا نوشتار يا اشاره يا انجام كارى كه از آن , نسبت دروغ فهميده شود.ـ به صراحت باشد يا كنايه .ـ دروغ را خودش ساخته باشد يا ديگرى .ـ اخبار باشد يا پاسخ به سؤال ديگرى .ـ دروغى كه قبلاً گفته , تصديق كند; يعنى بگويد آنچه گفته ام راست است .ـ راستى كه قبلاً گفته است , تكذيب كند.(10)
در اين موارد روزه باطل نيست :
-- اگر قصد راستگويى داشته باشد و دروغ در آيد.
-- اگر قصد دروغگويى داشته باشد و راست در آيد.
-- بازگويى دروغى كه ديگرى ساخته يا گفته , بر وجه نقل قول يا حكايت اشكال ندارد; مثلاً در حالى كه روزه است ب بگويد: يزيد گفت : <لعبت هاشم بالملك فلا خبر جاء ولا وحى نزل(11)
فرو بردن تمام سر در آب 1 اگر روزه دار عمداً تمام سر را در آب مطلق فرو برد, روزه اش باطل مى شود. 2- احتياط واجب آن است كه سر را در گلاب فرو نبرد ولى در آبهاى مضاف ديگر در چيزهايى كه روان است اشكال ندارد.
3- در اين موارد روزه باطل نيست :
-- سهواً سر را زير آب ببرد.
-- قسمتى از سر را زير آب ببرد.
-- نصف سر را يكبار و نصف ديگر را بار ديگر در آب فرو برد.
-- بى اختيار در آب بيفتد.
-- شخصِ ديگرى به زور سر او را در آب فرو برد.
-- شك كند تمام سر زير آب رفته است يا نه ؟(12)
3- اگر در حال روزهء ماه رمضان براى غسل سر را در آب فرو برد, غسل و روزهء او باطل است , مگر آنكه زير آب دتوبه كند و در حال خارج شدن از آب نيّت غسل كند كه در اين صورت , غسل او صحيح و روزه باطل است .(13)
قى كردن
1 هرگاه روزه دار عمداً قى كند, هر چند به سبب بيمارى باشد, روزه اش باطل مى شود(14).
2- اگر روزه دار بى اختيار قى كند, روزه اش باطل نمى شود.(15)
اِسْتِمناء1 اگر روزه دار <استمنا> كند; يعنى با خود كارى كند كه مَنى از او بيرون آيد, روزه اش باطل مى شود.(16)
2- اگر بى اختيار مَنى از او بيرون آيد; مثلاً در خواب جنب شود, روزه اش باطل نيست .(17)
باقى ماندن بر جنابت تا اذان صبح اگر شخص جنب , تا اذان صبح غسل نكند و يا اگر وظيفهء او تيمم است , تيمم نكند, در برخى موارد روزه اش باطل -مى شود; اينك برخى از مسائل آن را مى آوريم :
1 اگر عمداً تا اذان صبح غسل نكند و يا اگر وظيفه اش تيمم است تيمم نكند:
-- در روزهء ماه رمضان :روزه اش باطل است .
-- در قضاى آن :
-- در بقيهء روزه هاروزه اش صحيح است .(18)
2 اگر جنب در روزهء ماه رمضان غسل يا تيمم را فراموش كند و پس از يك يا چند روز يادش بيايد:بايد آن روزه هارا قضا كند.(19)
3 اگر روزه دار, در خواب جنب شود, واجب نيست فوراً غسل كند و روزه اش صحيح است .(20)
4 اگر شخص جنب در شب ماه رمضان مى داند براى غسل , قبل از اذان صبح بيدار نمى شود, نبايد بخوابد و اگر7خوابد و بيدار نشود, روزه اش باطل است .(21)
باقى ماندن بر حيض و نفاس 1 اگر زن قبل از اذان صبح از خون پاك شود:الف : عمداً تا اذان غسل نكند, يا اگر وظيفه اش تيمم است تيمم نكند, روزه اش باطل است .ب : براى غسل وقت ندارد: در روزهء رمضان و قضاى آن , بايد تيمم كند و روزه اش صحيح است . در روزهء واجب ديگر يا مستحب , گرچه روزه اش بدون تيمم صحيح است , ولى احتياط مستحب است كه تيمم هم بكند.2 اگر نزديك اذان صبح پاك شود, و براى تيمم يا غسل وقت نداشته باشد, روزه اش صحيح است .3 اگر بعد از اذان بفهمد كه قبل از اذان پاك شده روزه اش صحيح است .4 اگر بعد از اذان پاك شود, روزه اش باطل است .5 اگر در روز حيض يا نفاس ببيند, گرچه نزديك مغرب باشد, روزه اش باطل است .اگر مستحاضه غسلهاى خود را به تفصيلى كه در احكام استحاضه گفته شده به جا آورد روزه اش صحيح است .(22)
حكم كلى هيچكدام از مبطلات روزه اگر سهواً انجام شود روزه را باطل نمى كند.
________________________________________
1ـ توضيح المسائل , م 1572
2- توضيح المسائل , م 1573
3- توضيح المسائل , م 1577
4-توضيح مسائل , م 1579
5-توضيح المسائل , م 1575
6-توضيح المسائل , م1583
7-توضيح المسائل , م 1580
8-توضيح المسائل , م 1576
9- تحريرالوسيله , ج 1 ص 285و 286 الثامن ـ توضيح المسائل , م 1603تا 1607
10- همان .
11- تحريرالوسيله , ج 1 ص 284و 285توضيح المسائل , م 1596تا 1602
12- توضيح المسائل , م 1610ـ 1913ـ 1615ـ العروة الوثقى , ج 2 ص , 187 م 36
13- توضيح المسائل , م 1617
14- توضيح المسائل , م 1646
15- توضيح المسائل , م 1646
16- توضيح المسائل , م 1588
17- توضيح المسائل , م 1589
18- توضيح المسائل , م 1619تا 1631
19- توضيح المسائل , 1622
20- توضيح المسائل , م 1632
21- توضيح المسائل , م 1625
22- توضيح المسائل , م 1643
