91 « إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِى الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللّه‏ِ وَ عَنِ الصَّلوةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ»
ترجمه :
91. غرضى ندارد شيطان جز اينكه ميانه شما مؤمنين ايجاد عداوت (= دشمنى) و كينه ‏جويى كند در مورد شراب و قمار و شما را باز دارد از ياد خدا و از اتيان [= اقامه] نماز، پس آيا منتهى نمى‏ شويد و دست برنمى‏ داريد؟!
تفسير :
[ تلاش شيطان براى ايجاد دشمنى با شراب و قمار ]
«إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ» ، يكى از مطالب بسيار قابل اهميت در شريعت مطهره ايجاد اُلفت و محبت و وداد و اخوّت بين المسلمين است و آيات شريفه قرآن بر اين معنى ناطق است : «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّه‏ِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللّه‏ِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً»[1].  «لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِى الْأَرْضِ جَمِيعاً ما أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَ لكِنَّ اللّه‏َ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ»[2] ، «إِنَّمَا الْمُؤمِنُونَ إِخْوَةٌ»[3] و غير اين‏ها از آيات .
و اخبار هم در اين باب بسيار است و بسيارى از احكام هم روى اين پايه است، نماز جماعت ، حج، زكات، خمس، صدقه، صله رحم، عيادت مريض، تشييع جنازه، احسان به يكديگر و غير اين‏ها. و شيطان در مقابل اين دستگاه غرضش ايجاد اختلاف و دوئيت و عداوت و تفرقه و بغضا و تشتت بين مسلمين است و به تجربه هم مشهود است كه پيشرفت اسلام در اثر اُلفت و اتحاد است و ضعف آن در اثر عداوت و اختلاف است و يكى از اسبابى كه ايجاد عداوت و بغضا مى ‏كند كه اين هم مشهود است ، شراب و قمار است، لذا مى ‏فرمايد: «أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِى الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ» ، اما «خمر» بعد از آنى كه مستى آورد و سرپوش عقل شد از هيچ قبيح و زشتى جلوگيرى نمى ‏كند، مى ‏زند، مى ‏كشد، فحش مى‏ دهد، سب مى ‏كند، غيبت و تهمت و ساير منكرات و فحشا را مرتكب مى ‏شود ، حتى بسا كفر مى‏ گويد و از اين جهت كليد درب كليه معاصى است و اين باعث عداوت و بغضاء مى ‏گردد.
و اما «ميسر» كه قمار باشد ، البته آنكه باخته يك كينه و عداوتى از برنده در قلبش ايجاد مى ‏شود ، حتى بسا عيال خود را هم مى ‏بازد و به قدرى قمار تأثير در عداوت و بغضا دارد ، كه صبيان [= كودكان] هم در لعب خود ، برنده يك تفوق و بزرگى در خود مى ‏بيند و بازنده يك حقارت و كوچكى و خفت در خود مشاهده مى ‏كند و بغضِ طرف در دلش جاى‏گير مى ‏شود .
«وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللّه‏ِ» «صد» به معنى جلوگيرى است و «صد از ذكر خدا» ؛ جلوگيرى قلب و اعضا و جوارح است از توجه به خدا. اما قلب ، ديگر موعظه به او اثر نمى كند، حقايق را درك نمى ‏كند، مرگ و عقبات بعد از مرگ، قبر، برزخ ، قيامت، بهشت، جهنم، ثواب، عذاب، سؤال، ميزان، دين، احكام، تمام آنچه از ناحيه حق است فراموش مى ‏كند، اعضا و جوارح از ارتكاب معاصى خوددارى نمى ‏كند، چشم، گوش، دست، پا، زبان، حتى عورت.
و « ذكر » اقسامى دارد : ذكر لسانى، عملى، قلبى ، تمام از دست مى ‏رود.
«وَ عَنِ الصَّلوةِ» ؛ نمازى كه اهم واجبات است ترك مى‏ شود. الآن مشاهده كنيد آن‏هايى كه شراب خوار و قمارباز هستند صد ده آن‏ها نماز گزار نيستند و آن‏هايى كه يك قيام و قعودى دارند صد نود آن‏ها نماز باطل از جهات مختلفه دارند.
«فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ» «مناهى» الهيه را به حكم عقل واجب است منتهى شدن و ترك نمودن ، چنانچه واجبات الهيه را واجب است اطاعت كردن ، ولو اينكه فايده ‏اى بر واجبات و مفسده‏اى بر محرمات درك نشود ، لذا تعبير به احكام تعبديه مى‏ كنند ، چه رسد به اينكه به وجدان و حس مصالح و مفاسد آن را انسان درك كند ، مثل شراب و قمار كه اگر نهى الهى هم نبود هر صاحب عقلى بايد به حكم عقل ترك كند ، چنانچه امروز دانشمندان اروپا با اينكه ابداً به مناهى شرعيه اعتنايى ندارند كتاب‏ها در مضار اين موضوع نوشته ‏اند ، لذا خداوند به لفظ «فَهَلْ أَنْتُمْ» تعبير فرموده كه از روى تعجب است كه با اطلاع به اين مضار، آيا منتهى مى ‏شويد يا باز مرتكب مى ‏شويد؟!
***********************************************
[1] . و چنگ بزنيد به ريسمان خدا جميع شماها مؤمنين و متفرق نشويد و ياد كنيد نعمت خداوند را كه شما با يكديگر عداوت مى ‏ورزيديد و دشمن يكديگر بوديد ، خداوند ميان شما الفت و محبت انداخت در حالى كه با يكديگر برادر شديد. سوره آل عمران: آيه 103.
[2] . اگر شما انفاق مى ‏كردى آنچه كه در روى زمين است نمى‏ توانستى بين آن‏ها الفت بيندازى ، ولكن خداوند به قدرت كامله خود الفت انداخت. سوره انفال: آيه 63.
[3] . جز اين نيست كه مومنين برادر يكديگر هستند. سوره حجرات: آيه 10.

نوشتن دیدگاه