پرسش:
چرا اسلام با زور وارد ايران شد؟

پاسخ:
در مورد نحوه پذيرش اسلام توسط ايرانيان بايد نكاتي را مد نظر داشت:
نكته اول: اسلام، نشانه مليت خاصي ندارد، بلكه ديني جهاني است و اصولا هر چيزي كه رنگ مليت خاصي نداشته باشد، در ميان اقوام مختلف قابليت پذيرش دارد همانطوري كه قوانين و حقايق علمي مانند جدول فيثاغورث و نسبيت انيشتين به همه جهان تعلق دارد.
تعليمات اسلامي، از طرفي معقول و خردپسند است، و از طرف ديگر فطري انسان است و داراي يك نيروي كشش و جاذبه خاصي است، كه مي تواند ملل مختلف را تحت نفوذ خود قرار دهد. در خود نيز قرآن جنبه جهاني اسلام كاملا تصريح شده، چنان كه مي فرمايد:«إِنْ هُوَ إِلاّ ذِكْرٌ لِلْعالَمين، اين قرآن چيزي جز تذكر براي جهانيان نيست.»[1]
مطلب ديگر اين كه مفاد آياتي از قرآن اين است كه اسلام، نيازي به شما (عرب) ندارد فرضا شما اسلام را نپذيريد، اقوام ديگري در جهان هستند، كه آنها از دل و جان اسلام را خواهند پذيرفت.[2]
مطلب ديگر اين كه خروج يك عقيده، يك فكر، يك دين، از مرزهاي محدود و نفوذ در مرزها و مردم دور دست اختصاصي به اسلام ندارد، مثلا حضرت مسيح عليه السلام در فلسطين به دنيا آمد و اكنون در مغرب زمين، بيش از مشرق، مسيحي وجود دارد.
بودا، در هند متولد شد اما ميليونها نفر در چين به آئين وي گرويدند.
حتي مسلكي مثل كمونيسم در آلمان و انگليستان پيدا شدند ولي در چين و شوروي رواج يافتند.[3]
نكته دوم: در روزگاري كه مسلمانان با دولت ساساني مي جنگيدند، كشور ايران با همه اغتشاشات و از هم پاشيدگي هايي كه داشت، از نظر نظامي بسيار نيرومند بود. در آن زمان دو قدرت بزرگ بر جهان حكومت مي كرد؛ ايران و روم. ساير كشورها يا تحت الحمايه آنها بودند يا باجگزار آنها. ايرانيان آن روز چه از نظر سرباز و اسلحه و وسايل جنگي و چه از نظر كثرت جمعيت، و چه از نظر آذوقه و تجهيزات و امكانات ديگر، برتري فوق العاده اي نسبت به مسلمانان داشتند. اعراب مسلمان حتي با فنون جنگي آن روز در سطحي كه ايرانيان و روميان آشنا بودند، آشنا نبودند. به همين جهت احدي در آن زمان نمي توانست، آن شكست عظيم ايرانيان را به دست اعراب مسلمان پيش بيني كند.
در پيروزي مسلمانان، هر چند شور ايمان ، اعتقاد به خداوند متعال و قيامت و صدق رسالت نبي اكرم(ص) و انگيزه رسيدن به اهداف مقدس دخيل بوده است، ولي تنها قدرت روحي و ايمان آنان كافي نبود كه چنين فتوحاتي نصيب آنها شود.
جمعيت آن روز ايران را در حدود 14 ميليون نفر تخمين زده اند[4]كه گروه بي شماري از آنان سرباز بودند، و حال آن كه تمام سربازان اسلام در جنگ ايران و روم به شصت هزار نفر نمي رسيدند چگونه حكومت ساساني، به دست همين عدّه براي هميشه محو و نابود شد؟
حقيقت اين است كه مهمترين عامل شكست حكومت را بايد ناراضي بودن ايرانيان از وضع دولت و آئين و رسوم اجحاف آميز آن زمان دانست.
اين نارضايتي ناشي از جريانهاي چند سال اخير بعد از خسرو پرويز نبود، زيرا اگر توده هاي مردم نسبت به اساس يك رژيم يا آئين خوشبين باشند،در هنگام تهاجم دشمن مشترك با تمام قدرت به ميدان خواهند آمد و تمام نارضايتي هاي جزئي و موقت را فراموش خواهند كرد. بلكه هجوم دشمن سبب اتحاد بيشتر و از بين رفتن اختلافات داخلي مي شود. اما اين به شرطي است كه يك روح زنده كه از مذهب يا حكومت آنان سر چشمه مي گيرد در آن مردم، وجود داشته باشد.
اجتماع آن روز ايرانيان يك اجتماع طبقاتي عجيب بود. حتي آتشكده هاي طبقات مختلف با هم فرق داشت، و طبقات بسته بود. هيچ كس حق نداشت از طبقه اي وارد طبقه ديگر بشود. يك بچه كفشدوز و يا كارگر نمي توانست با سواد بشود. تعليم و تعلم در انحصار اعيان زادگان و موبد زادگان بود. دين زرتشت به قدري در دست موبد ها فاسد شده بود، كه ملت باهوش ايران هيچ گاه نمي توانست از صميم قلب به آن عقيده داشته باشد، حتي بعضي از محققين گفته اند اگر اسلام هم در آن وقت به ايران نيامده بود، مسيحيت تدريجا ايران را مسخّر مي كرد.
بي علاقگي مردم ايران نسبت به حكومت و دستگاه ديني و روحانيتشان سبب مي شد كه سربازان آنها با ميل و رغبتي به جنگيدن با مسلمانان نداشته باشند و حتي در بسياري از موارد به آنها كمك كنند. مثلا چهار هزار سرباز ديلمي، پس از مشاوره تصميم گرفتند به ميل خود اسلام آورند و اين عده در تسخير«جلولا»،به سپاه اسلام كمك كردند.[5]
بنا بر اين لشكر كشي مسلمين عليه حكومت ايران فقط به خاطر برداشتن موانع پذيرش اسلام (حاكمان ظالم و ستمگر) بوده است، كه نمي گذاشتند حقيقت اسلام در ميان مردم شناخته گردد. يعني همان كاري كه پيامبر اكرم(ص) مي خواستند با فرستادن نامه و پيك محقق نمايند و با عرضه اسلام به شاه ايران (خسرو پرويز) زمينه پذيرش را آماده نمايند ولي حاكم ظالم و خودسر كه مي توانست با لحظه اي درنگ و انديشه سعادت خود و جامعه را بخرد با نابخردي، خود را بد عاقبت نمود و رسيدنهماي سعادت را براي مردم ايران به تأخير انداخت.
نكته آخر اين كه اسلام به صورت تدريجي و آرام در ميان ايرانيان نفوذ نموده است. تاريخ نيز نشان مي دهد كه هر چه استقلال سياسي ايرانيان بيشتر شده، اقبال آنها به معنويات و واقعيات اسلام فزوني يافته است.[6]
__________________________________________________________
[1]-سوره تكوير، آيه 27.
[2] سوره انعام، آيه 89- سوره نساء،آيه 133- سوره محمد،آيه 38
[3] مجموعه آثار، شهيد مطهري، ج 14، ص 64 تا ص 79
[4] تاريخ اجتماعي ايران،سعيد نفيسي
[5] تاريخ ادبيات ايران، ادوارد براون، ج 1، ص 299-  مجموعه آثار، ج 14، ص 93 تا
[6] مجموعه آثار، ج 14، ص 100 به بعد
منبع: پايگاه حوزه، شماره 1-14156

نوشتن دیدگاه