و از جمله نمازها نماز جعفر بن ابى طالب(عليه السلام) است كه به سندهاى بسيار معتبره وارد شده است، و افضل اوقات آن صدر نماز([1]) جمعه است، سيّد ابن طاووس به سند معتبر روايت كرده است كه شخصى از حضرت صادق(عليه السلام)پرسيد نماز تسبيح يعنى نماز جعفر را؟ حضرت فرمود كه: «آن حبوت» يعنى بخششى بوده از رسول خدا(صلى الله عليه وآله)به جعفر. پس فرمود: «حديث كرد مرا پدرم از جدّم حضرت امام زين العابدين(عليه السلام)كه چون جعفر طيّار برادر حضرت امير المؤمنين(عليه السلام)از هجرت حبشه مراجعت نمود، در روزى آمد كه فتح خيبر به دست امير المؤمنين(عليه السلام)شده بود، حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)به قدر مسافت يك تير پرتاب، به استقبال او شتافت، چون جعفر نظرش بر جمال عديم المثال آن حضرت افتاد، مشتاقانه به جانب آن حضرت دويد، حضرت او را در بر گرفت و دست در گردن او آورد و ساعتى با او سخن گفت پس برناقه عضبا سوار شد و جعفر را رديف خود ساخت، و چون ناقه به راه افتاد حضرت فرمود كه: «اى جعفر، اى برادر، مى خواهى بخشش بزرگى كنم نسبت به تو؟ مى خواهى تو را عطيه گران بهايى بدهم؟ مى خواهى تو را برگزينم؟» مردم گمان كردند كه مال جزيلى از غنايم خيبر به او عطا خواهد فرمود. جعفر گفت: بلى پدر و مادرم فداى تو باد; پس حضرت نماز تسبيح را به او تعليم فرمود».
و حضرت صادق(عليه السلام)فرمود كه: «صفتش اين است كه آن چهار ركعت است به دو تشهّد و به دو سلام، و در ركعت اوّل بعد از سوره حمد «اذا زلزلت» مى خواند، و در ركعت دوّم سوره «والعاديات»، و در ركعت سوّم «اذا جاء نصر اللّه»، و در ركعت چهارم «قل هو اللّه احد»، و در هر ركعت بعد از فراغ از قرائت پانزده مرتبه مى گويد: «سُبْحانَ  اللّهِ  وَالْحَمْدُ  لِلّهِ  وَلا  اِلهَ  اِلاّ اللّهُ  وَاللّهُ أكْبَرُ»  و در ركوع همين تسبيحات را ده مرتبه مى گويد، و چون سر از ركوع بر مى دارد ده مرتبه، و در سجده اوّل ده مرتبه، وبعد از سر بر داشتن ده مرتبه، و در سجده دوّم ده مرتبه، و بعد از سر برداشتن پيش از آن كه برخيزد ده مرتبه، و در هر چهار ركعت چنين مى كند، كه مجموع سيصد مرتبه مى شود، و هزار و دويست تسبيح بوده باشد».
و به روايات معتبره ديگر حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)فرمود كه: «اگر هر روز بكنى بهتر است از براى تو از دنيا و آنچه در او هست، و اگر هر دو روز يكبار بكنى گناهانى كه در ميان دو نماز كرده] اى  [آمرزيده شود، و اگر در هر جمعه بكنى يا در هر ماهى يك مرتبه يا در سالى يك مرتبه بكنى، هر گناهى كه در ميان آن ها كرده] اى [ آمرزيده شود». و به روايات معتبره ديگر اگر به قدر كف درياها و به عدد ريگ بيابان و برگ درختان و ستاره هاى آسمان گناه بر تو باشد خدا ] آن را  [بيامرزد; و اگر از جنگ گريخته باشى كه بدترين گناهان است خدا تو را بيامرزد. و از اين نحو روايات در فضيلت اين نماز بسيار وارد شده است.
و امّا دعايى كه در اين نماز مستحب است، شيخ كلينى به سند معتبر از حضرت صادق(عليه السلام)روايت كرده است كه: «در سجده آخر نماز جعفر چون از تسبيحات فارغ شوى بگو:
سُبْحانَ  مَنْ  لَبِسَ  الْعِزَّ  وَالْوَقارَ * سُبْحانَ  مَنْ  تَعَطَّفَ  بِالْمَجْدِ  وَتَكَرَّمَ بِهِ سُبْحانَ  مَنْ  لا  يَنْبَغي  التَّسْبيحُ  اِلاّ  لَهُ * سُبْحانَ  مَنْ  اَحْصى  كُلَّ  شَيْء عِلْمُهُ * سُبْحانَ  ذِي  الْمَنِّ  وَالنِّعَمِ * سُبْحانَ  ذِي  الْقُدْرَةِ  وَالاَْمْرِ * اللّهُمَّ  اِنّي أَسْألُكَ بِمَعاقِدِ  الْعِزِّ  مِنْ  عَرْشِكَ * وَمُنْتَهَى  الرَّحْمَةِ  مِنْ  كِتابِكَ * وَاسْمِكَ الاَْعْظَمِ * وَكَلِماتِكَ  التّامَّةِ  الّتي  تَمَّتْ  صِدْقاً  وَعَدْلاً * صَلِّ  عَلى  مُحَمَّد  وَاَهْلِ بَيْتِهِ».
و شيخ طوسى در مصباح اين دعا را روايت كرده است با اين زيادتى، چنان كه بعد از پنج تسبيح گفته:
سُبْحانَ  ذِي  الْقُدْرَةِ  وَالْكَرَمِ * سُبْحانَ  ذِي  الْعِزَّةِ  وَالْفَضْلِ * سُبْحانَ  ذِي الْقُوَّةِ  وَالطَّوْلِ * اللّهُمَّ  اِنّي  أَسْألُكَ... تا آخر دعا، پس حاجات خود را ذكر كند.
و شيخ و سيّد از مفضّل بن عمر روايت كرده اند كه گفت: ديدم روزى حضرت امام جعفر صادق(عليه السلام)را كه نماز جعفر بجا آوردند، پس دست ها را بلند كردند و اين دعا خواندند: «يا رَبِّ يا رَبِّ»  به قدرى كه يك نفس وفا كند «يا رَبّاهُ يا رَبّاهُ»  به قدر يك نفس «رَبِّ رَبِّ»  باز به قدر يك نفس  «يا اللّهُ يا اللّهُ» باز به قدر يك نفس «يا حَيُّ يا حَيُّ»  به قدر يك نفس «يا رَحيمُ يا رَحيمُ» باز به قدر يك نفس «يا رَحْمنُ يا رَحْمنُ»  به قدر يك نفس «يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ»  هفت مرتبه. پس خواندند:
«اللّهُمَّ  اِنِّي  اَفْتَتِحُ  الْقَوْلَ  بِحَمْدِكَ * وَاَنْطِقُ  بِالثَّناءِ  عَلَيْكَ * وَاُمَجِّدُكَ  وَلا غَايَةَ  لِمَدْحِكَ([2]) * وَاُثْني  عَلَيْكَ  وَمَنْ  يَبْلُغُ  غايَةَ  ثَنائِكَ  وَاَمَدَ  مَجْدِكَ * وَاَنَّى لِخَليقَتِكَ  كُنْهُ  مَعْرِفَةِ  مَجْدِكَ؟  وَاَيُّ([3])  زَمَن  لَمْ  تَكُنْ  مَمْدُوحاً  بِفَضْلِكَ  *مَوْصُوفاً  بِمَجْدِكَ * عَوّاداً  عَلَى  الْمُذْنِبينَ  بِحِلْمِكَ؟  تَخَلَّفَ  سُكّانُ  اَرْضِكَ  عَنْ طاعَتِكَ  فَـكُنْتَ  عَلَيْهِمْ  عَطُوفاً  بِجُودِكَ * جَواداً  بِفَضْلِكَ * عَوَّاداً  بِكَرَمِكَ  *يا لا  اِلهَ  اِلاّ  اَنْتَ  الْمَنّانُ  ذُو  الْجَلالِ  وَالاِْكْرامِ».
پس حضرت فرمود كه: «اى مفضّل هرگاه تو را حاجتى ضرورى بوده باشد، نماز جعفر را ] ادا  [بكن و اين دعا را بخوان و حوايج خود را از خدا طلب كن كه برآورده مى شود، إن شاء اللّه تعالى».
مؤلّف گويد كه:  نماز جعفر به روايات مستفيضه بلكه متواتره وارد شده است و عامّه و خاصّه به طرق بسيار آن را نقل نموده اند; و اجماع مسلمين بر استحباب آن جز نادرى از عامّه و اكثر عامّه به ملاحظه بعضى امور اين نماز را به عبّاس عمّ پيغمبر(صلى الله عليه وآله)نسبت داده اند، و در روايات اهل بيت(عليهم السلام)منسوب است به جعفر، و شك نيست كه روايات شيعه كه از اهل بيت(عليهم السلام)منقول است اصحّ و اوثق است، چه آن كه «أَهل البيت أَدرى بما في البيت» و ممكن است كه همين نماز را حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) به عمِّ خود عبّاس نيز تعليم فرموده باشد، چنانچه به جعفر(عليه السلام)تعليم فرموده. به هر حال نمازى به حسب صحّت سند و كثرت ثواب بعد از نوافل شبانه روزى مثل نماز جعفر نقل نشده، و اگر كسى خواسته باشد كه او را به جاى نوافل بكند مى تواند و بهر دو حساب شود. و بعض علما گفته اند كه: اگر كسى مستعجل باشد مى تواند نماز جعفر را بدون تسبيحات بجا آورد و تسبيحات را در راه بخواند.
و در محكى ذكرى شيخ شهيد است كه كسى كه دو ركعت از نماز جعفر بجا آورد پس او را عارضى رو داد مى تواند كه پى آن كار رود و دو ركعت ديگر را بعد از زوال ] آن [ عارض بكند. و در تعيين سوره هاى اين نماز خلاف است، و مشهور آن است كه ذكر شد، و صدوقين گفته اند كه اگر در هر ركعت سوره «قل هو اللّه»  خواستى بخوانى مى توانى، و علاّمه مجلسى فرموده كه: در روايت صحيح وارد شده است كه در هر ركعت «قل يا ايّها الكافرون»  و «قل هو اللّه احد»  هر دو را بخواند، و در روايتى وارد شده است كه هر سوره را كه خواهد بخواند، انتهى.
و احكام اين نماز بسيار است و مقام را گنجايش زياده بر اين نيست.
__________________
[1]. به نظر مى رسد كه كلمه نماز تصحيفى است از نهار، چون مرحوم شيخ در مفاتيح الجنان همين تعبير را به صورت نهار آورده اند نه نماز; ديگر آنكه وقت نماز جمعه مضيّق است و فرصتى براى خواندن نماز جعفر ـ كه طولانى است ـ نمى ماند. بنابراين صدر نهار كه اوّل روز مى باشد صحيح است.
[2].  لِمَجْدِكَ خ ل.
[3]. واَ نـّى ط.

نوشتن دیدگاه