و بدان كه در صحن مطهّر كاظمين(عليهما السلام) دو قبرى است كه با بقعه و قبّه عاليه، نسبت مى دهند آن ها را به دو فرزند حضرت امام موسى(عليه السلام) و حال ايشان مخفى است و تا به حال مطّلع نشدم بر كتابى كه درست متعرّض حال آن ها شده باشد. و جناب سيّد العلما والفقها آقا سيّد مهدى قزوينى در كتاب مزار فلك النّجاة فرموده كه: «از اولاد ائمّه دو قبرى است مشهور در مشهد امام موسى(عليه السلام)از اولاد آن حضرت، لكن معروف نيستند. و بعضى گفته اند كه يكى از آن دو قبر مسمّى به عبّاس پسر حضرت امام موسى(عليه السلام)است، كه در حقّ او قدح شده». تمام شد كلام مرحوم سيّد.
و فقير گويد كه آنچه معروف است در لوح زيارت آن ها نوشته شده يكى ابراهيم و يكى اسماعيل است. و شايد قبرى كه معروف به اسماعيل است همان عبّاس بن موسى(عليه السلام)باشد، چه آن كه اسماعيل كه كتاب جعفريات از او نقل شده ظاهر آن است كه در مصر باشد و چون در جناح سفر و اسباب تعيين اين مطلب حاضر نبود به اجمال خود بماند. و اما ابراهيم، پس حضرت امام موسى(عليه السلام) را دو ابراهيم بوده و ظاهر آن است كه اين همان ابراهيم اكبر كه مُكنّى به أبى السّرايا است، چنانچه صاحب انساب الطالبيين گفته كه ابراهيم اكبر فرزند حضرت موسى(عليه السلام) در يمن خروج كرد و مردم را دعوت مى كرد به بيعت محمّد بن ابراهيم طباطبا، پس بعضى مردم را به بيعت خود خواند و در سال دويست و دو، حجّ كرد، و مأمون در آن وقت در خراسان بود، لشكرى همراه حمدويه بن على روانه كرد به سمت ابراهيم و با او محاربه كردند تا ابراهيم منهزم شد و فرار كرد به سمت عراق آمد و مأمون او را امان داده و در بغداد وفات نمود، انتهى.
و اگر اين حكايت كه صاحب انساب نقل كرده واقع داشته باشد يقيناً اين ابراهيم همان است كه ذكر نموده، چه آن كه اين موضع مقابر قريش بوده و نيز موضع قبر مطهّر والد بزرگوارش بوده است. واللّه اعلم.
و امّا اسماعيل بن موسى بن جعفر(عليهم السلام) ، پس مردى است جليل القدر، و اگرچه علماى رجال اشاره به جلالت او نكرده اند، لكن كافى است در مدح او روايتى كه شيخ كشّى نقل فرموده در حال ثقه جليل القدر صفوان بن يحيى، كه چون صفوان از دنيا رحلت فرموده، حضرت امام محمّد تقى(عليه السلام) كفن و حنوط براى او فرستاد و امر كرد اسماعيل فرزند امام موسى(عليه السلام) را كه بر او نماز كند. و استاد اكبر علاّمة البشر، آقاى بهبهانى ـ طاب ثراه ـ در تعليقه فرموده: «و كثرت تصانيف اسماعيل بن موسى اشاره مى كند به مدح او». و شايد مراد ايشان از كثرت تصانيف كتاب جعفريات باشد كه مشتمل است بر جمله اى از كتب فقهيّه و جميع احاديث آن الاّ قليلى به يك سند است، كه تمام را از پدران بزرگوار خود، از رسول خدا(صلى الله عليه وآله)روايت كرده است، و شيخ مرحوم در خاتمه مستدرك اشاره به آن فرموده و كتاب در نهايت اعتبار است، و لكن مخفى نباشد كه اين اسماعيل مولدش در مصر بوده و در همان جا نيز ساكن بوده، و بودن قبرش در كاظمين خيلى بعيد است، پس شايد كه قبر ديگر عبّاس بن موسى باشد چنانچه سيّد العلماء العظام آقا سيّد مهدى قزوينى فرموده است، و اللّه العالم.

نوشتن دیدگاه