آیه 99 : ( وَلَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ آيات بَيِّنات وَما يَكْفُرُ بِها إِلاَّ الْفاسِقُونَ )
ترجمه:
99 . و هر آينه به تحقيق ما نشانه هاى آشكارا بر تو نازل نموديم به آن ها كافر نمى شوند مگر فاسقان.
تفسير :
«لام» براى قسم و «قد» براى تقريب ماضى به حال و ثبوت و تحقق آن است و جمله جواب قسم است، و مراد از «آيه» نشانه است بر امرى كه مقصود و مدعاى شخص است; مانند دليل كه بر اثبات مدّعا و يا حجّت كه براى اسكات خصم(1) آورده مى شود، و معجزات صادره از انبيا از همين قبيل است، چون كارى است كه از قدرت بشر و قواعد طبيعى و علوم صنعتى خارج و بر خلاف عادت است، بلكه فعل الهى است كه به دست پيغمبر او جارى مى شود، براى اينكه نشانه باشد كه از جانب خدا فرستاده شده، و در اينجا مراد نشانه هايى است كه دلالت دارد بر نبوت پيغمبر اسلام و صدق دعوى او، و (بَيِّنات) صفت (آيات) است و اين كلمه مأخوذ از «بانَ» به معنى «ظَهَر» است و(آيات بَيِّنات) يعنى نشانه هايى كه واضح و هويداست و همه كس مى فهمد; زيرا نشانه و علامت شىء ممكن است واضح و روشن بوده باشد و دلالتش بر شيئى مقصودْ احتياج به مقدمات مشكله نداشته باشد. اين چنين نشانه را آيه بيّنه گويند و ممكن است به اين وضوح نبوده و فهم آن احتياج به مقدماتى داشته باشد كه اهل دانش و بينش و فراست در مى يابند و معجزات انبيا غالباً از قسم اول است، و لذا در قرآن از معجزات آنان به «آيات بينات» تعبير فرموده [است] .
و مراد از آيات بينات در اينجا، يا خصوص قرآن است كه از جهات كثيره معجزه و دليل بر صدق نبوت پيغمبر اسلام است ، چنانچه در مقدمه متذكر شديم(2)، و يا قرآن به ضميمه ساير معجزات اوست كه در الكلم الطيب بيان مبسوطى درباره آن ها نموده ايم(3).
(وَما يَكْفُرُ بِها إِلاَّ الْفاسِقُونَ)«فسق» در لغت به معنى «خروج الشيء عن الشيء على وجه الفساد»(4) است و فاسق كسى است كه از طاعت خدا خارج شده باشد و در بسيارى از آيات قرآن، اطلاق فاسق بر كافر شده، چنانچه قبلاً متذكر شده ايم و اين از آن جهت است كه فسقْ مانند ايمان و تقوا كه مقابل آن است، داراى مراتب مختلف مى باشد و هر گاه به مرتبه اى برسد كه آيات الهى را تكذيب نموده و زير بار پيغمبران خدا نرود كفر خواهد بود، چنانچه مى فرمايد: (ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذِينَ أَساؤُا السُّواى أَنْ كَذَّبُوا بِآياتِ اللهِ)(5).
پس مفاد آيه اين است كه به آيات الهى كسانى كافر مى شوند كه متوغل [= فرورفته] در نافرمانى حق و منهمك [= غرق شده] در معاصى الهى باشند و فسق و بيرون رفتن از اطاعت خداوند، ديده باطن و دل آن ها را كور نموده به حدى كه آيات الهى در آن ها تأثير نمى كند.
__________________________________________________
[1] .  ساكت كردن رقيب و دشمن.
[2] .  ر. ك: همين تفسير، جلد اول، گفتار ششم، ص 131 ـ 153.
[3] .  الكلم الطيب: ص248 ـ 284.
[4] .  بيرون آمدن چيزى از چيز ديگر بر وجه فساد . مجمع البحرين: ج5، ص228، واژه «فسق». چنان كه قرآن مى فرمايد : ( كانَ مِنَ الجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أمْرِ رَبّهِ ) ; شيطان از جن بود و از فرمان خدايش بيرون رفت . سوره كهف : آيه 50 .
[5] .  آن گاه فرجام كسانى كه بدى كردند بسى بدتر بود، چرا كه آيات خدا را تكذيب كردند. سوره روم: آيه 10.

نوشتن دیدگاه