بَابُ النَّوَادِرِ  
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هـِشـَامٍ عـَمَّنْ ذَكـَرَهُ عـَنْ أَبـِي جـَعْفَرٍ ع قَالَ قُرَّاءُ الْقُرْآنِ ثَلَاثَةٌ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَاتَّخَذَهُ بـِضـَاعـَةً وَ اسـْتـَدَرَّ بـِهِ الْمـُلُوكَ وَ اسْتَطَالَ بِهِ عَلَى النَّاسِ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَحَفِظَ حـُرُوفـَهُ وَ ضـَيَّعَ حُدُودَهُ وَ أَقَامَهُ إِقَامَةَ الْقِدْحِ فَلَا كَثَّرَ اللَّهُ هَؤُلَاءِ مِنْ حَمَلَةِ الْقُرْآنِ وَ رَجُلٌ قـَرَأَ الْقُرْآنَ فَوَضَعَ دَوَاءَ الْقُرْآنِ عَلَى دَاءِ قَلْبِهِ فَأَسْهَرَ بِهِ لَيْلَهُ وَ أَظْمَأَ بِهِ نَهَارَهُ وَ قَامَ بِهِ فِي مَسَاجِدِهِ وَ تَجَافَى بِهِ عَنْ فِرَاشِهِ فَبِأُولَئِكَ يَدْفَعُ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْبَلَاءَ وَ بـِأُولَئِكَ يـُدِيـلُ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ مـِنَ الْأَعـْدَاءِ وَ بـِأُولَئِكَ يُنَزِّلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْغَيْثَ مِنَ السَّمَاءِ فَوَ اللَّهِ لَهَؤُلَاءِ فِي قُرَّاءِ الْقُرْآنِ أَعَزُّ مِنَ الْكِبْرِيتِ الْأَحْمَرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 435 رواية : 1
1ـ حضرت امام باقر (ع) فرمود: قرآن خوانان سه گروه اند:
يكى آن كه قرآن خواند و آن را سرمايه كسب خود كند و پادشاهان را با آن به او شد و به مردم بزرگى بفروشد و ديـگـر مردى است كه قرآن را بخواند و حروف آن را نگهدارى كند ولى حدود آن را ضايع سـازد و در سـايـر اوقـات پـشـت سـر انـدازد چنان كه شخص سواره جام آبش را پشت سرش مـی آويـزد و مـانـنـد ايـن كـلام در كـتـاب دعـاء بـاب صـلوات گـذشـت مـراجـعه شود) خداوند امثال اين ها را در قرآن خوانان زياد نكند و ديـگـرى مـردى اسـت كـه قـرآن خـوانـد و داروى قـرآن را بـر دل دردمندش نهد و براى (خواندن و به كار بستن و دقت و غور در معانيش) شب زنده دارى كند و روزش را به تـشنگى به سر برد، و در هنگام نمازهايش و جاهاى آن بدان قيام كند، و از بستر خـواب به خاطر آن دورى گزيند، و به خاطر اين دسته از مردمان است كه خداى عزيز جبار بـلا را بـگـردانـد، و به بـركـت ايـشـان اسـت كـه خـداى عـزوجـل شـر دشـمـنـان را بـاز دارد، و به سـبـب آنـان اسـت كـه خـداى عـزوجـل از آسـمـان بـاران فرستد، پس به خدا سوگند اين ها در ميان قرآن خوانان از كبريت احمر كمياب ترند.
 
2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مـَحـْبـُوبٍ عـَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَنْ أَبـِي يـَحـْيـَى عـَنِ الْأَصـْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع يَقُولُ نَزَلَ الْقُرْآنُ أَثْلَاثاً ثُلُثٌ فِينَا وَ فِي عَدُوِّنَا وَ ثُلُثٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ ثُلُثٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 435 رواية : 2
2ـ اصـبـغ بـن نـبـاته گويد: شنيدم از اميرالمؤمنين عليه السلام كه مى فرمود: قرآن در سـه بـخـش نـازل شـده يـك بـخش آن درباره ما و دشمنان ما است ، و بخش ديگر در سنت ها و امثال است ، و بخش سوم در واجبات و احكام است .
 
3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عـَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ أَرْبَعَةَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ حَلَالٌ وَ رُبُعٌ حَرَامٌ وَ رُبـُعٌ سـُنـَنٌ وَ أَحـْكـَامٌ وَ رُبـُعٌ خـَبـَرُ مَا كَانَ قَبْلَكُمْ وَ نَبَأُ مَا يَكُونُ بَعْدَكُمْ وَ فَصْلُ مَا بَيْنِكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 436 رواية : 3
3ـ حـضـرت امام صـادق (ع) فـرمـود: قـرآن به چـهـار بـخـش نـازل شـده ، يـك چـهـارم حـلال ، و يـك چهارم حرام ، و يك چهارم سنت ها، و احكام ، و يك چهارم اخبار گذشتگان و آيندگان از شما است و آن چه راجع به رفع اختلاف ميان شماها است .
شــرح :
مـجـلسـى (ره) گـويـد: مـمـكـن اسـت ثـلث (در خـبـر پـيـش) و ربـع (در ايـن خـبـر) بـر سبيل تخمين باشد يا مجرد تقسيم به سه و چهارم باشد اگر چه اقسام مساوى نباشند يا به اعـتـبـار اختلاف معانى و بطون است ... تا آن كه گويد: و بسا گفته شود: كه مقصود از حلال پيروى از اهل بيت عليهم السلام و از حرام پيروى دشمنانشان مى باشد تا با تقسيم آينده (در خبر 4) موافق باشد. و فيض (ره) گويد: بناى اين تقسيم بر مساوى بودن واقعى و حقيقى (ميان اقسام) نيست و همچنين بنا بـر جـدا بودن اقسام از تمام جهات از يكديگر نيست ، و از اين رو منافاتى با فـزونـى بـرخـى از اقـسـام يـا نـقـصـانـش از ديـگـرى نـدارد، و نـيـز مـنـافـاتـى بـا داخـل شـدن بـعـضـى اقسام در بعضى ديگر ندارد و مضمون هاى اين اخبار با خبرهاى بعدى نيز منافات ندارد (چون بنا بر تقسيم حقيقى نيست).

4- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبـِي بـَصـِيـرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ نَزَلَ الْقُرْآنُ أَرْبَعَةَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ فِينَا وَ رُبُعٌ فِي عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 436 رواية : 4
4ـ حـضـرت امام بـاقـر (ع) فـرمـود: قـرآن بـر چـهـار بـخـش نـازل گـرديـده اسـت ، يـك چـهـارم دربـاره مـا و يـك چهارم درباره دشمن ما و يك چهارم سنن و امثال و يك چهارم فرائض و احكام است .
 
5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ الْحـَسَنِ السَّرِيِّ عَنْ عَمِّهِ عَلِيِّ بْنِ السَّرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوَّلُ مَا نَزَلَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ وَ آخِرُهُ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 436 رواية : 5
5ـ حـضـرت امام صـادق (ع) فـرمـود: نـخـسـتـيـن چـيـزى كـه بـر رسـول خـدا (ص) نـازل گرديد (اين سوره بود) (بسم اللّه الرحمن الرحيم اقراء باسم ربك) و آخرين چيزى كه نازل شد (سوره): (اذا جاء نصر الله) بود.
شــرح :
مجلسى (ره) گويد: شايد مقصود اين باشد كه پس از سوره اذا جاء نصراللّه سوره كامله ديـگـرى نـازل نـگـشـتـه ، پـس ‍ مـنـافـات نـدارد كـه بـرخـى از آيـات پـس از آن نازل شده باشد چنان چه مشهور است .

6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ دَاوُدَ عَنْ حـَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَهْرُ رَمَض انَ الَّذِي أُنـْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ إِنَّمَا أُنْزِلَ فِي عِشْرِينَ سَنَةً بَيْنَ أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع نَزَلَ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً فِي شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَى الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ ثُمَّ نَزَلَ فِي طُولِ عـِشـْرِيـنَ سـَنـَةً ثـُمَّ قـَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص نَزَلَتْ صُحُفُ إِبْرَاهِيمَ فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ لِسِتٍّ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْإِنْجِيلُ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ لَيْلَةً خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الزَّبُورُ لِثَمَانَ عَشَرَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْقُرْآنُ فِي ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 6
6ـ حـفـص بـن غـيـاث گـويـد: از حـضـرت امام صـادق (ع) دربـاره گـفـتـار خـداى عـزوجـل پـرسيدم (كه فرمايد: (ماه رمضان كه فرود شد در آن قرآن) سوره بقره آيه 185) بـا ايـن كـه قـرآن از اول تـا آخـر در ظـرف مـدت بـيـسـت سـال نـازل شـده؟ حـضـرت امام صـادق (ع) فـرمـود: هـمـه قـرآن يـك جا در ماه رمضان به بيت المـعـمـور نـازل شـده ، سـپـس در طـول بـيـسـت سـال تـدريـجـا نـازل شـد، پـيـغـمـبـر (ص) فـرمـود: صـحـف ابـراهـيـم در شـب اول مـاه رمـضـان نـازل شـده و تـورات در شـب شـشـم مـاه رمـضـان نـازل شـده و انـجـيل در شب سيزدهم نازل شده و زبور در شب هجدهم ماه رمضان و قرآن در بيست و سوم ماه رمضان نازل شده است .

7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 7
7ـ حضرت امام صادق (ع) فرمود: به قرآن تفأل نزن .
شــرح :
مـقـصـود از تـفـأل در اين حديث چنان چه فيض (ره) فرمود: پيش بينى از پيش آمدهاى آينده اسـت مـانـنـد شـفـاى مـريـض يـا مـرگ او يـا يـافـتـن گـمـشـده و امثال اين ها از روى قرآن كه اين خود يك نوع فال زدنى است و اين مورد نهى واقع شده و اين منافاتى با استخاره با قرآن كه متداول است و در جواز آن حديثى رسيده است ندارد، زيرا اسـتـخـاره به معناى طلب خير كردن از خداى و پى جویى براى شناسایى خير و خوبى در كـارها است كه می خواهد بكند يا ترك كند، و براى مشورت كردن با خداوند است چنان چه در حـديـث آمـده كـه بـا پـروردگـارت در كـارهـا مـشـورت كـن و مـيـان اسـتـخـاره به ايـن معنى و تـفـأل فـرق آشـكـارى اسـت ، و سـر ايـن كـه از تـفـأل نـهـى شـده ايـن اسـت كـه چـون تـفـأل بـر خـلاف شـد موجب بدگمانى به قرآن شود، ولى در استخاره چنين نيست (اين بود مـلخـصـى از كـلام فـيـض (ره) در بـاب نـمـاز اسـتـخـاره) و مـجلسى (ره) گويد: و شايد ظـاهـرتـر از ايـن كـلام اين است كه مقصود نهى از تفأل به قرآن براى آن چيزى است كه رسم عـرب بـوده كـه چـون كـلامـى يـا شـعـرى مـى شـنـيـدنـد فـال خوب و بد می زدند، و مقصود امام عليه السلام اين است كه هنگام شنيدن يا خواندن قرآن آن طور فال نزنيد.

8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَرَّاقِ قَالَ عـَرَضـْتُ عـَلَى أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع كِتَاباً فِيهِ قُرْآنٌ مُخَتَّمٌ مُعَشَّرٌ بِالذَّهَبِ وَ كُتِبَ فِي آخـِرِهِ سـُورَةٌ بـِالذَّهَبِ فَأَرَيْتُهُ إِيَّاهُ فَلَمْ يَعِبْ فِيهِ شَيْئاً إِلَّا كِتَابَةَ الْقُرْآنِ بِالذَّهَبِ وَ قَالَ لَا يُعْجِبُنِي أَنْ يُكْتَبَ الْقُرْآنُ إِلَّا بِالسَّوَادِ كَمَا كُتِبَ أَوَّلَ مَرَّةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 8
8ـ مـحمد بن وراق گويد: كتابى را كه در آن قرآنى بود و آن را كه با آب طلا مُهر خورده و آخر هر ده آيه آن ، طلاكارى شده بود و در پايان آن نيز يك سوره به آب طلا نوشته شده بود من آن قـرآن را به حـضـرت امام صادق (ع) عرضه نموده و نشان دادم (و مقصود اين بود كه بدانم آيا با آب طلا نوشتن و مهرگذارى آن عيبى دارد يا نه؟) پس آن حضرت در چيزى از آن عـيـبـى نـگرفت جز در نوشتن قرآن با آب طلا و فرمود: خوش ندارم كه قرآن جز با مركب سياه نوشته شود چنان چه اول بار نوشته شده است .
شــرح :
مـجـلسـى (ره) گـويد: مهر خوردن (مختم) را گفته اند: يعنى ميان آيه و آخر هر آيه را با آب طـلا نـشـانـه بـزنـنـد، و مـمـكـن اسـت نـقـش وسـط جـلد يـا اول و آخر آن يا حاشيه آن با طلا بوده است .

9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يَاسِينَ الضَّرِيرِ عَنْ حَرِيزٍ عـَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ قـَالَ تـَأْخـُذُ الْمُصْحَفَ فِي الثُّلُثِ الثَّانِي مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَتَنْشُرُهُ وَ تَضَعُهُ بَيْنَ يَدَيْكَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مـَا فـِيـهِ وَ فـِيـهِ اسـْمـُكَ الْأَعـْظـَمُ الْأَكـْبـَرُ وَ أَسـْمـَاؤُكَ الْحـُسـْنَى وَ مَا يُخَافُ وَ يُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ وَ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَكَ مِنْ حَاجَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 9
9ـ زراره از حضرت باقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: در دهه دوم ماه رمضان قرآن را بـردار و بـاز كـن و پـيـش رويـت بـنـه و (اين دعا را) بخوان :(اللهم انى اسئلك بكتابك المنزل و ما فيه اسمك الاعظم الاكبر و اسماؤ ك الحسنى و ما يخاف و يرجى ان تجعلنى من عتقائك من النار) و هر حاجتى كه خواهى از خدا بخواه .

10- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لِكُلِّ شَيْءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 10
10ـ و نـيـز آن حضرت عليه السلام فرمود: هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است .
 
11- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ أَوْ عَنْ غَيْرِهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع عـَنِ الْقـُرْآنِ وَ الْفـُرْقـَانِ أَ هـُمـَا شـَيْئَانِ أَوْ شَيْءٌ وَاحِدٌ فَقَالَ ع الْقُرْآنُ جُمْلَةُ الْكِتَابِ وَ الْفُرْقَانُ الْمُحْكَمُ الْوَاجِبُ الْعَمَلِ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 11
11ـ مـحـمـد بـن سنان يا ديگرى از كسى كه نامش را برده حديث كند كه گويد: از حضرت امام صـادق (ع) پـرسـيدم كه قرآن و فرقان دو چيزند (دو معنى دارند) يا يك چيزند؟ فرمود: قـرآن هـمـه كـتـاب اسـت ، و فـرقـان هـمـان قـسـمـت مـحـكـم آن اسـت كـه عمل بدان واجب است .

12- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ وَاحِدٌ نَزَلَ مِنْ عِنْدِ وَاحِدٍ وَ لَكِنَّ الِاخْتِلَافَ يَجِي ءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 12
12ـ حـضـرت امام بـاقـر (ع) فـرمـود: قـرآن يـكـى اسـت ، و از نزديكى (يعنى خداى يگانه) نازل گشته ، ولى اختلاف از طرف راويان آن پديد آمده است.
 
13- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنِ الْفُضَيْلِ بـْنِ يـَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ فَقَالَ كَذَبُوا أَعْدَاءُ اللَّهِ وَ لَكِنَّهُ نَزَلَ عَلَى حَرْفٍ وَاحِدٍ مِنْ عِنْدِ الْوَاحِدِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 439 رواية : 13
13ـ فضيل بن يسار گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : مردم مى گويند: قرآن به هفت حرف نازل شده؟ فرمود: دروغ گويند دشمنان خدا. قرآن به يك حرف و از جانب يك نازل شده است .
 
14- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ نَزَلَ الْقُرْآنُ بِإِيَّاكِ أَعْنِي وَ اسْمَعِي يَا جَارَةُ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَعْنَاهُ مَا عَاتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عَلَى نَبِيِّهِ ص ‍ فَهُوَ يَعْنِي بـِهِ مـَا قـَدْ مـَضـَى فـِي الْقُرْآنِ مِثْلُ قَوْلِهِ وَ لَوْ ل ا أَنْ ثَبَّتْن اكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئاً قَلِيلًا عَنَى بِذَلِكَ غَيْرَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 439 رواية : 14
14ـ حـضـرت امام صـادق (ع) فـرمـود: قـرآن مـانـنـد ايـن ضـرب المـثـل عـربـى نـازل شـده (كـه گـويند:) (اياك اعنى و اسمعى ياجاره) (يعنى به تو مى گويم ولى اى همسايه تو گوش كن).
شــرح :
نـظـيـر ايـن مـثـل در فـارسـى ايـن اسـت كـه گـويـد: به در مـی گـويـنـد كـه ديوار بشنود. و اصـل ايـن مـثـل عـربـى از داسـتـانـى گـرفـتـه شـده كـه مـلخص آن چنان كه می دانى در مجمع الامـثـال ج 1: 50 نـقـل كـنـد ايـن اسـت كـه مـردى به نـام سـهل بن مالك فزارى براى ديدار نعمان كه از بزرگان عرب بود از وطن خود كوچ كرد و در بـيـن راه گـذارش به چـادرهاى قبيله اى افتاد كه رئيسشان شخصى به نام حارثة بن لام بـود، سـهـل بـراى رفـع خستگى سفر سراغ چادر رئيس قبيله را گرفت و كنار آن چادر آمد ولى رئيـس قـبيله نبود و خواهرش كه زنى بسيار زيبا بود در آن چادر بود، خواهر حارثه او را به درون چادر دعوت كرد و از مهمان تازه وارد (چنان چه رسم عرب بود) پذيرایى كرد و از چـادر بـيـرون رفـت ، هـنـگـام بـيـرون رفـتـن نـظـر سـهـل به او افـتـاد، و زيـبـایى فـوق العـاده اش او را به شگفت در آورد، و هواى ازدواج با او به سرش افتاد ولى حياء مانع از اظهار اين پيشنهاد بود، و تا چندین روزى در آن چادر مهمان بـود، در يـكـى از روزهـا كـه آن زن در خـيـمـه نـشـسـتـه بـود سـهـل بـيـرون رفـت و در پـشت چادر نشست و اشعارى كه از عشق درونى و محبت قلبيش نسبت به آن آگـاهى می داد به صورت خطاب به چادر سرود و در آخرش اين مصراع را گفت : كه يعنى آن چه تا به حال گفتم اى چادر به تو گويم ولى اى همسايه چادر (مقصودش آن زن است) تو گوش كن و مخاطب در حقيقت تو هستى.
(دنباله حديث 14).
و در روايـت ديـگـرى از حـضـرت امام صـادق (ع) اسـت كـه مـعـنـاى آن ايـن است (يعنى معناى حديث گذشته) كه هر چه خداى عزوجل به پيغمبرش صلى اللّه عليه و آله عتاب فرموده مقصود از آن ديـگـران اسـت مـانـنـد گفتار خداوند: (ولولا ان ثبتناك لقد كدت تركن اليهم ...) (سـوره اسـراء آيـه 74 يـعـنـى اگـر نبود كه ما تو را استوار داشتيم نزديك بود كه كج شوى به سوى ايشان) و با اين كلام جز او را قصد كرده است .

15- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ سـُفـْيـَانَ بـْنِ السِّمـْطِ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ تَنْزِيلِ الْقُرْآنِ قَالَ اقْرَءُوا كَمَا عُلِّمْتُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 440 رواية : 15
15ـ سـفـيـان بـن سـمـط گـويـد: از حـضـرت امام صـادق (ع) از تـنـزيـل قـرآن پـرسـيـدم (كـه چگونه بوده است و چنان چه اكنون است به همين نحو بوده ؟) فرمود: همچنان كه به شما آموخته اند بخوانيد.
 
16- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ دَفَعَ إِلَيَّ أَبـُو الْحـَسـَنِ ع مـُصْحَفاً وَ قَالَ لَا تَنْظُرْ فِيهِ فَفَتَحْتُهُ وَ قَرَأْتُ فِيهِ لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كـَفـَرُوا فـَوَجـَدْتُ فـِيـهـَا اسـْمَ سـَبـْعِينَ رَجُلًا مِنْ قُرَيْشٍ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ قَالَ فَبَعَثَ إِلَيَّ ابْعَثْ إِلَيَّ بِالْمُصْحَفِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 440 رواية : 16
16ـ احـمـد بـن مـحـمـد بن ابى نصر گويد: حضرت امام رضا عليه السلام قرآنى به من داد و فـرمـود: در آن نـگـاه مكن ، پس من آن را باز كردم و در آن سوره (لم يكن الذين كفروا) را خواندم و در آن نام هفتاد نفر از قريش را به نام هاى خودشان و نام پدرانشان يافتم ، گويد: پس حضرت نزد من فرستاد: كه آن قرآن را به سوى من باز فرست .
شــرح :
فيض (ره) شايد مقصود از اين نام هایى كه در آن مصحف بوده تفسير براى (الذين كفروا، و المـشـركـيـن) بوده نه اين كه جزء آيات قرآن بوده است ، و همين است مقصود از آن چه در حـديـث اسـت كـه (راوى گـويـد: به حـضـرت ابى الحسن عليه السلام عرض كردم : ما مى شنويم آياتى در قرآن (از جانب شما) و آن ها با آن چه ما شنيده ايم تفاوت دارد؟) و مقصود از اين حروف تفسير الفاظ قرآن است كه از طريق وحى معلوم شده و روی هم رفته هر چه از ايـن سـنـخ اخـبـار (يـعنى اخبارى كه اشعار در تحريف دارند) از ائمه عليهم السلام رسيده مـعـناى آن ها همين است (يعنى مقصود از آن اضافات يا تغييرات ، تفسير آيات است كه ائمه عليهم السلام رسيده معناى آن ها همين است (يعنى مقصود از آن اضافات يا تغييرات ، تفسير آيـات است كه ائمه عليهم السلام فرموده اند منتها تفاوت آن تفسيرى كه آن ها فرموده اند با تفسيرهاى ديگر اين است كه اين ها از طريق وحى به آن ها رسيده است ) سپس گويد: و در كـتـاب الحـجة نيز دسته اى از اين اخبار گذشت و خلاصه تمام آن چه در اين باره رسيده است حمل بر همين معنایى شود كه گفتيم زيرا اگر تحريف و تغيير در الفاظ قرآن راه يافته بـاشـد (و چـنـيـن احتمالى در كار آيد) به هيچ يك از الفاظ قرآن نمى توانيم تكيه و اعتماد كـنـيـم ، زيـرا روى ايـن مبنى محتمل است دستخوش تحريف و تغيير شده باشد، و بر خلاف آن چه خداوند نازل فرموده است باشد، و بنابراين قرآن حجيب براى ما ندارد و فائده بر آن مـتـرتـب نـيـسـت و هـم چـنـيـن دستور به پيروى از قرآن و سفارش به آن ، و دستورى كه فـرمـوده اند، كه هرگاه دو خبر با يكديگر متعارض شد عرضه بر قرآن نمایید (و آن چه مـوافـق با قرآن است بدان عمل كنيد و آن چه مخالف با آن است آن را رها كنيد) همه اين ها بى فـایده اسـت ، و شـيـخ صـدوق (ره) در كتاب اعتقادات فرموده است : عقيده ما (شيعيان دوازده امـامـى) بـر ايـن اسـت كـه قـرآنـى كـه خداى تعالى بپيغمبرش محمد صلى اللّه عليه و آله نـازل فرموده همين است كه در دست مسلمانان و ميان دو جلد است ، و كم و زيادى از آن نشد، و تـعـداد سـوره هـايـش نـزد مـردم (114) سوره است و نزد ما سوره و الضحى و الم نشرح يـك سوره است و سوره لا يلاف و الم تر كيف ، يك سوره است است ، و هر كس به ما نسبت دهد كه مـا گـویيـم بـيـش از ايـن اسـت دروغ گـو اسـت ، سپس صدوق (ره) براى اثبات عدم تحريف استدلال كرده به رواياتى كه در ثواب خواندن سوره ها در نمازها و غير آن رسيده است ، و نـيـز در ثـواب خـتم قرآن و تعيين زمان ختم آن رواياتى رسيده و جز اين ها از مطالب ديگر (كـه همگى دلالت دارند بر اين كه تحريف و تغييرى در قرآن رخ نداده) سپس داستان جمع قـرآن كـه امـيـرالمـؤمـنـين عليه السلام فرموده ذكر كند و فيض (ره) نيز وجهى براى آن بيان كرده و سپس دنباله بحث عدم تحريف يكى دو حديث ديگر حديثى است كه كلينى (ره) در كـتاب روضه نقل كرده در نامه اى كه حضرت باقر عليه السلام به سعد الخير نوشتند ايـن جـمـله است : (و از پشت گويد: و اين دو حديث نيز دلالت دارند بر آن چه ما گفتيم كه مقصود از تحريف و تغيير و حذف همانا از نظر معنى و تفسير است نه از نظر لفظ، يعنى از نـظـر تـفـسـير و تأويل آن را تغيير و تحريف كرده اند و بر خلاف آن چه خداى تعالى اراده فـرمـوده حـمـل نموده اند، و همچنين مقصود از رواياتى كه (در برخى از آيات) رسيده اسـت كـه ايـن آيـات ايـن گـونـه نـازل شـده هـمـيـن اسـت (يـعـنـى از لحـاظ تـفـسـيـر و تأويل مقصود خداوند اين بوده است و نزول آن اين گونه بوده) نه آن چه مردم از ظاهر اين روايـات فـهـمـيـده انـد، و مـقـصـود ائمـه عـليهم السلام اين نيست كه در لفظ اين گونه نازل شده و دستخوش تحريف و تغيير گرديده .
(پايان كلام فيض ره)
مـتـرجـم گـويـد: ايـن بـهـتـريـن وجـهـى اسـت كـه بـراى حـمل اخبارى كه اشعار بر تحريف دارند ذكر شده وگرنه جمعى از علماى شيعه مانند سيد مـرتـضـى (ره) اخـبـارى كه دلالت بر تحريف كند از حشويه دانسته و به كلى بى اعتبارى شـمـرده اسـت ، و نـظـيـر آن چـه فـيـض (ره) در حمل اين گونه اخبار بيان كرده است جمعى از اخـبـاريـيـن مـانـنـد شـيـخ حـر عـامـلى در كـتـاب اثـبـات الهـداة نـيـز چـنـيـن حـمـل كـرده انـد و مـا در ايـن جـا كـلام فـيـض (ره) كـه جـامـع تـريـن و در عـيـن حـال فـشـرده تـر از كـلمـات ديگران بود روى رعايت جنبه اختصار انتخاب كرديم . و نكته ديـگـرى كـه مـا را بـر آن داشـت كـه كـلام فـيـض (ره) و آن چـه در ضـمن از صدوق (قده) نـقـل كـرده بود نقل كنيم و دنباله آن اشاره به كلام شيخ حر عاملى (ره) بنماییم اين بود كه عـقـيـده تحريف از اخباريين سرچشمه گرفته است و برخى از آنان هستند كه پافشارى در ايـن باره داشته اند و تأليفاتى هم در اثبات آن نموده اند و ذكر كلام اين سه بزرگوار كـه خـود از اخـبـاريـيـن و مـورد احـتـرام طـرفـيـن هـسـتند براى پاسخ دادن به كسانى است كه دنـبـال گـفـتـه بـرخى از اخباريين اين بحث را تا به امروز كشانده اند و گرنه بنا به گفته يـكـى از اساتيد بزرگ حفظه اللّه تعالى می فرمود: گويا من تمام قرآن را به همين نحو كه هـسـت هـم اكـنـون بـاگـوش خود از زبان مبارك رسول خدا صلى اللّه عليه و آله مى شنوم ، زيـرا قرآن و اين كتاب بزرگ آسمانى با اهميت فوق العاده و عجيبى كه مسلمانان به حفظ و قـرائت و يـاد دادن آن داشـتـنـد چـنـيـن نبوده است كه كسى بتواند تغيير و تحريفى در آن بدهد، فقط در اين جا يك بحث باقى ماند و آن بحث اختلافات قرائات است كه آن هم إن شاء اللّه در جاى خود به آن اشاره خواهيم نمود.

17- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبِي ع مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلَّا كَفَرَ
اصول كاف ى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 17
17ـ حضرت امام صادق (ع) فرمود: پدرم عليه السلام فرمود: هيچ كس قرآن را به هم نزند جز اين كه كافر شده است .
شــرح :
مقصود از به هم زدن قرآن يا تفسير كردن و جمع ميان آيه هاى آن و استنباط احكام از جمع بين چـنـد آيـه اسـت چـنـان چـه مـجـلسـى (ره) احـتـمـال داده ، و يـا مـقـصـود تـأويـل مـتشابهات آن طبق دلخواه و بدون دليل و مدركى از جانب معصوم عليه السلام است چنان چه فيض (ره) فرموده است .

18- عَنْهُ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ النَّضْرِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي مَرْيَمَ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ وَقَعَ مُصْحَفٌ فِي الْبَحْرِ فَوَجَدُوهُ وَ قَدْ ذَهَبَ مَا فِيهِ إِلَّا هَذِهِ الْآيَةَ أَل ا إِلَى اللّ هِ تَصِيرُ الْأُمُورُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 18
18ـ جـابر گويد: از حضرت امام باقر عليه السلام شنيدم كه فرمود: قرآنى در دريا افتاد و آن را به دسـت آوردنـد و ديـدنـد كه تمام نوشته هاى آن رفته است جز اين آيه : (الا الى اللّه تصير الامور) (سوره شورى آيه 53).

19- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ ع اقْرَأْ قُلْتُ مِنْ أَيِّ شَيْءٍ أَقْرَأُ قَالَ مِنَ السُّورَةِ التَّاسِعَةِ قَالَ فَجَعَلْتُ أَلْتـَمـِسـُهـَا فَقَالَ اقْرَأْ مِنْ سُورَةِ يُونُسَ قَالَ فَقَرَأْتُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى وَ زِيادَةٌ وَ لا يـَرْهـَقُ وُجـُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنِّي لَأَعْجَبُ كَيْفَ لَا أَشِيبُ إِذَا قَرَأْتُ الْقُرْآنَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 19
19ـ ميمون قداح گويد: حضرت امام باقر عليه السلام به من فرمود: بخوان ، عرض كردم : از چـه بـخـوانـم؟ فـرمـود: از سـوره نـهـم ، گويد: من شروع به جستجوى آن كردم فرمود: از سـوره يونس بخوان گويد: پس من اين آيه را خواندم : (للذين احسنوا الحسنى و زيادة و لا يرهق وجوههم قتر و لاذلة) (آيه 26) فرمود؛ رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: كه راستى من در شگفتم كه چگونه هنگامى كه قرآن مى خوانم مويم سپيد نشود؟

20- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ صـَالِحِ بـْنِ أَبـِي حـَمَّادٍ عـَنِ الْحـَجَّالِ عـَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ سـَأَلْتـُهُ عـَنْ قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ بِلِس انٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ قَالَ يُبِينُ الْأَلْسُنَ وَ لَا تُبِينُهُ الْأَلْسُنُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 20
20ـ حجال از كسى كه نامبرده از يكى از دو امام باقر و امام صادق عليهماالسلام حديث كند كه گـفـت : از آن حـضـرت پـرسـيـدم : از گـفـتـار خـداى عزوجل (كه درباره قرآن فرمايد:) (به زبان عربى روشن كننده اى است) (سوره شعراء آيه 195)؟ فرمود: يعنى زبان ها را بيان كند و زبانى آن را بيان نكند.
شــرح :
مـجـلسـى (ره) گـويد: برخى گفته اند: يعنى قرآن نيازمند به استشهاد به اشعار عرب و كـلمـات آن هـا نـيـسـت بلكه به عكس است زيرا قرآن فصيح ترين كلامى است كه همگى بدان اعتراف دارند.

(پايان كلام مجلسى (ره)).
و متحمل است مقصود اين باشد كه زبان عربى داراى ريزه كاری ها و لطائف و كناياتى است كـه آن هـا را به هـيـچ زبـانـى نـمـى تـوان تـرجـمـه كـرد چـنـان چـه بـر اهـل اطـلاع از ادبـيـات عـرب پـوشـيـده نيست . و اين بدان جهت است كه لغت عرب جامع ترين و وسـيـع تـريـن لغـات است و گاهى براى يك معنى چندين لغت (كه هر كدام روى نكته خاصى وضع شده) و بالعكس براى چندين معنى گاهى يك لغت وضع شده (كه آن هم روى قرينه و خصوصيات از هم متمايز مى شوند) و البته اين مطلب احتياج به توضيح بيشترى دارد كه از وضع شرح و ترجمه ما بيرون است ولى چكيده بحث همان است كه گفته شد.

21- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحـَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عـَامـِرِ بـْنِ عـَبـْدِ اللَّهِ بْنِ جُذَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ يَقْرَأُ آخِرَ الْكَهْفِ إِلَّا تَيَقَّظَ فِي السَّاعَةِ الَّتِي يُرِيدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 21
21ـ حضرت امام صادق (ع) فرمود: هيچ كس نيست كه آخر سوره كهف را بخواند جز اين كه در هر ساعتى كه بخواهد از خواب بيدار شود.
 
22- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ وَ غَيْرُهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع سُلَيْمٌ مَوْلَاكَ ذَكَرَ أَنَّهُ لَيْسَ مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا سُورَةُ يس فَيَقُومُ مِنَ اللَّيْلِ فَيَنْفَدُ مَا مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ أَ يُعِيدُ مَا قَرَأَ قَالَ نَعَمْ لَا بَأْسَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 22
22ـ سـعـيـد بـن يـسار گويد: به حضرت امام صادق عليه السلام عرض كردم : سليم (كه نام) آزاد كرده شما است ياد آور شده كه جز سوره يس از قرآن چيز ديگرى حفظ ندارد و شب بر مـى خـيزد و آنچه می داند (يعنى همان سوره يس را) مى خواند و به پايان می رسد و ديگر چيزى بلد نيست كه بخواند آيا همان را تكرار كند و دوباره بخواند؟ فرمود: آرى باكى نيست .

23- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ سَلَمَةَ قَالَ قَرَأَ رَجُلٌ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا أَسْتَمِعُ حُرُوفاً مِنَ الْقُرْآنِ لَيْسَ عَلَى مَا يـَقـْرَأُهـَا النَّاسُ فـَقـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كُفَّ عَنْ هَذِهِ الْقِرَاءَةِ اقْرَأْ كَمَا يَقْرَأُ النَّاسُ حَتَّى يـَقـُومَ الْقـَائِمُ ع فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ ع قَرَأَ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى حَدِّهِ وَ أَخْرَجَ الْمُصْحَفَ الَّذِي كَتَبَهُ عَلِيٌّ ع وَ قَالَ أَخْرَجَهُ عَلِيٌّ ع إِلَى النَّاسِ حِينَ فَرَغَ مِنْهُ وَ كَتَبَهُ فَقَالَ لَهُمْ هَذَا كِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَمَا أَنْزَلَهُ اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ ص وَ قَدْ جَمَعْتُهُ مِنَ اللَّوْحَيْنِ فَقَالُوا هُوَ ذَا عِنْدَنَا مُصْحَفٌ جَامِعٌ فِيهِ الْقُرْآنُ لَا حَاجَةَ لَنَا فِيهِ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا تَرَوْنَهُ بَعْدَ يَوْمِكُمْ هَذَا أَبَداً إِنَّمَا كَانَ عَلَيَّ أَنْ أُخْبِرَكُمْ حِينَ جَمَعْتُهُ لِتَقْرَءُوهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 23
23ـ سـالم بـن سـلمـة گـويد: مردى براى حضرت امام صادق عليه السلام قرآن مى خواند (و آن حـضـرت گـوش مـی داد) و مـن شـنـيـدم كه حروفى از آن كه مى خواند آن طور كه مردم مى خـوانـنـد نـبـود (و از نـظـر حـروف و قـرائت تفاوت داشت با آن چه مردم مى خوانند) حضرت امام صادق عليه السلام فرمود: از اين قرائت خوددارى كن (و اين گونه نخوان بلكه) همان سان كه مردم قرائت می كنند (و می خوانند) تو نيز بخوان تا آن گاه كه حضرت قائم عليه السلام بـيـايـد و چـون حـضـرت قـائم عـليـه السـلام آيـد كـتـاب خـداى عزوجل را بر حد خودش خواهد خواند و آن مصحفى كه على عليه السلام نوشته است بيرون آورد، و فرمود: كه على عليه السلام پس از فراغت از آن براى مردم آورد به آن ها فرمود: ايـن اسـت كـتـاب خـدا آن چـنـان كـه خـدا بـر مـحـمـد (ص) نـازل كـرده اسـت و مـن از دو لوح آن را فـراهم كرده ام ، مردم گفتند: نزد ما مصحفى است كه قـرآن در آن گـرد آمده و ما به اين (قرآن تو) نيازى نداريم ، على عليه السلام فرمود: هان به خدا سوگند كه هرگز پس از امروز آن را نخواهيد ديد، و فقط بر من (لازم) بود كه پس از فراهم كردن و جمع كردنش شما را به آن آگاه كنم تا آن را بخوانيد.
شــرح :
در اين كه اختلاف مصحف على عليه السلام با اين مصحفى كه اكنون در دست است آيا چگونه اخـتـلافـى بـوده وجـوه زيـادى گـفته اند و از روی هم رفته روايات و كلمات بزرگان چنين استنباط مى شود كه يكى دو اختلاف اساس ميان آن دو وجود داشته : يـكـى ايـن كـه مـصحف على عليه السلام به ترتيب نزول سوره ها و آيات جمع آورى شده است بـرخلاف اين قرآن موجود در دست مسلمين كه اين ترتيب در آن هيچ گونه مراعات نشده است و چه بسيار آياتى كه در مكه نازل شده و در ضمن سوره مدنى جمع آورى شده و يا به عكس و هـم چـنـيـن در جـمـع آورى سـوره هـا ايـن تـرتـيب هيچ گونه مراعات نشده و بسا هست كه اگر ترتيب نزول سوره ها و آيات مراعات مى شد حقائقى از قرآن مجيد اشاره شد. و روى اين دو جهت اين خبر دلالت ندارد كه متن آن قرآن با قرآن موجود اختلاف داشته باشد و اين را دليل بر تحريف دانست ، چنان چه پيش از اين نيز گذشت .

24- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ صـَفْوَانَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَعْرَجِ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ ثُمَّ يَنْسَاهُ ثُمَّ يَقْرَأُهُ ثُمَّ يَنْسَاهُ أَ عَلَيْهِ فِيهِ حَرَجٌ فَقَالَ لَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 24
24ـ سـعـيـد بـن عـبـداللّه عرج گويد: از حضرت امام صادق عليه السلام پرسيدم از مردى كه قرآن را می خواند سپس فراموش ‍كند، و باز می خواند و فراموش می كند آيا بر او گناهى هست؟ فرمود: نه .
 
25- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبِي ع مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلَّا كَفَرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 25
25ـ (اين حديث مانند حديث (17) از همين باب است كه با توضيحى كه داشت گذشت)
 
26- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ سَدِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سُورَةُ الْمُلْكِ هِيَ الْمَانِعَةُ تـَمْنَعُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ هِيَ مَكْتُوبَةٌ فِي التَّوْرَاةِ سُورَةَ الْمُلْكِ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِي لَيْلَتِهِ فَقَدْ أَكْثَرَ وَ أَطَابَ وَ لَمْ يُكْتَبْ بِهَا مِنَ الْغَافِلِينَ وَ إِنِّي لَأَرْكَعُ بِهَا بَعْدَ عِشَاءِ الْآخِرَةِ وَ أَنـَا جـَالِسٌ وَ إِنَّ وَالِدِي ع كـَانَ يـَقـْرَأُهـَا فـِي يَوْمِهِ وَ لَيْلَتِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا إِذَا دَخَلَ عَلَيْهِ فِي قَبْرِهِ نَاكِرٌ وَ نَكِيرٌ مِنْ قِبَلِ رِجْلَيْهِ قَالَتْ رِجْلَاهُ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قـَدْ كـَانَ هَذَا الْعَبْدُ يَقُومُ عَلَيَّ فَيَقْرَأُ سُورَةَ الْمُلْكِ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَتِهِ وَ إِذَا أَتَيَاهُ مِنْ قـِبـَلِ جـَوْفـِهِ قَالَ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ أَوْعَانِي سُورَةَ الْمـُلْكِ وَ إِذَا أَتـَيَاهُ مِنْ قِبَلِ لِسَانِهِ قَالَ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ يَقْرَأُ بِي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ سُورَةَ الْمُلْكِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 26
26ـ حضرت امام باقر عليه السلام فرمود: سوره ملك سوره مانعه (يعنى جلوگير) است ، كه از عـذاب قبر جلوگيرى كند و در تورات نيز به نام سوره ملك نوشته شده و هر كه آن را در شب بخواند عمل بسيار و پاكيزه اى انجام داده ، و در آن شب با خواندن آن از غافلان نوشته نـشـود، و مـن در حـالی كه نشسته ام پس از نماز عشاء در ركوع آن را مى خوانم (شايد مقصود ركـوع نـمـاز و تـيـره بـاشد) و پدرم عليه السلام آن را در هر روز و شب می خواند و هر كه آن را بخواند (همين كه از دنيا رفت) و در گورش نكير و منكر بر او در آيند از طرف پايش كه آيند پاهايش به آن دو گويند: از اين طرف راه نيست چون اين بنده به روى ما مى ايستاد و در هـر روز و شـب سـوره مـلك را می خـواند، و چون از سوى شكمش در آيند، به آن دو گويد: از ايـن طـرف راه نـيـسـت ، زيـرا اين بنده سوره ملك را در من جاى داده ، و چون از جانب زبان (و سـرش) در آيـند، زبان گويد: از اين طرف راه نيست چون اين بنده به وسيله من هر روز و هر شـب سـوره مـلك را مـی خـواند، و چون از سوى شكمش در آيند، به آن دو گويد: از اين طرف راه نيست ، زيرا اين بنده سوره ملك را در من جاى داده ، و چون از جانب زبان (و سرش) در آيند، زبـان گـويد: از اين طرف راه نيست چون اين بنده به وسيله من هر روز و هر شب سوره ملك را مى خواند.
 
27- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ فَرْقَدٍ وَ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ قَالَا كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ مَعَنَا رَبِيعَةُ الرَّأْيِ فَذَكَرْنَا فَضْلَ الْقـُرْآنِ فـَقـَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع إِنْ كَانَ ابْنُ مَسْعُودٍ لَا يَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَتِنَا فَهُوَ ضَالٌّ فَقَالَ رَبِيعَةُ ضَالٌّ فَقَالَ نَعَمْ ضَالٌّ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَمَّا نَحْنُ فَنَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَةِ أُبَيٍّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 27
27ـ عـبـداللّه بـن فـرقد و معلى بن خنيس گويند: ما در خدمت حضرت امام صادق (ع) بوديم و ربيعة الرأى نيز با ما بود، پس ‍ ربيعه فضيلت قرآن را يادآور شد، حضرت امام صادق (ع) فرمود: اگر ابن مسعود مطابق قرائت ما نمى خواند او گمراه است ربيعه گفت : گمراه است؟ فـرمـود: آرى گمراه است ، سپس حضرت امام صادق (ع) فرمود: اما مطابق قرائت ابى قرآن را مى خوانيم .
شــرح :
فيض (ره) گويد: از اين حديث فهميده مى شود كه قرائت صحيح قرائت ابى بن كعب است و ايـن كـه آن قـرائت مـوافـق قرائت اهل بيت عليهم السلام است ، جز اين كه قرائت ابى امروزه نـزد مـا مـضـبـوط نـيـسـت زيـرا قرائت او در تمام الفاظ به دست ما نرسيده ، و مجلسى (ره) گـويـد: شـايـد امـام عـليـه السـلام از ربـيعه تقيه فرموده و از روى تقيه خود را تابع قرائت ابى معرفى كرده است.

28- عَلِيُّ بْنُ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ الَّذِي جَاءَ بِهِ جـَبـْرَئِيلُ ع إِلَى مُحَمَّدٍ ص سَبْعَةَ عَشَرَ أَلْفَ آيَةٍ تَمَّ كِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ بِمَنِّهِ وَ جُودِهِ وَ يَتْلُوهُ كِتَابُ الْعِشْرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 634 رواية : 28
28ـ حـضـرت امام صـادق (ع) فـرمود: قرآنى كه جبرئيل براى محمد (ص) آورد هفده هزار آيه بوده است .
شــرح :

فيض (ره) پس از آن كه كلام مشهور را درباره عدد آيات كه گفته اند: (6666) آيـه اسـت نـقـل كرده چنين گويد: ممكن است اين اختلاف از جهت شماره و حساب آيات پيدا شده باشد و ممكن است آياتى كه قرائت آن ها منسوخ شده است نيز به حساب آمده باشد.

پايان كتاب فضيلت قرآن و در ادامه ، كتاب معاشرت بیان خواهد شد.

نوشتن دیدگاه