بدان كه ادعيه زوال جمعه و آداب توجّه به نماز جمعه و دعاهاى آن و ادعيه و نمازها كه بعد از نماز جمعه مستحب است، بسيار است و مقام را گنجايش ذكر آن ها نيست; طالبين رجوع كنند به فصل دوازدهم از كتاب ربيع الأسابيع.
و شيخ و سيّد روايت كرده اند از حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) كه در روز جمعه در ساعت استجابت اين دعا را بخوانند:
سُبْحانَكَ  لا  اِلهَ  اِلاّ  اَنْتَ  يا حَنّانُ  يا مَنّانُ  يا بَديعَ  السَّماواتِ وَالاَْرْضِ يا ذَا  الْجَلالِ  وَالاِْكْرامِ» پس حاجت خود را بطلبند.
و نيز آن دو بزرگوار گفته اند كه چون زوال شمس شود بخواند دعايى را كه محمّد بن مسلم از حضرت باقر(عليه السلام)روايت كرده است:
«لا  اِلهَ  اِلاّ  اللّهُ  وَاللّهُ أكْبَرُ  وَسُبْحانَ  اللّهِ  وَالْحَمْدُ  لِلّهِ  الَّذي  لَمْ  يَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ  يَكُنْ  لَهُ  شَريكٌ  فِي  الْمُلْكِ  وَلَمْ  يَكُنْ  لَهُ  وَلِيٌّ  مِنَ  الذُّلِّ  وَكَبِّرْهُ تَكْبيراً.
پس بگويد: يا سابِغَ  الْنِّعَمِ * يا دافِعَ  النِّقَمِ * يا بارِئَ  النَّسَمَ * يا عَلِيَّ الْهِمَمِ يا مُغْشِيَ  الظُّلَمِ * يا ذَا  الْجُودِ  وَالْكَرَمِ * يا كاشِفَ  الضُّرِّ  وَالاَْلَمِ * يا مُؤنِسَ الْمُسْتَوْحِشينَ  فِي  الظُّلَمِ * يا عالِماً  لا  يُعَلَّمُ * صَلِّ  عَلى  مُحَمَّد  وَآلِ مُحَمَّد وَافْعَلْ  بي  ما  اَنْتَ  اَهْلُهُ * يا مَنِ  اسْمُهُ  دَواءٌ * وَذِكْرُهُ  شِفاءٌ * وَطاعَتَهُ غِنىً  *ارْحَمْ  مَنْ  رَأْسُ  مالِهِ  الرَّجاءُ  وَسِلاحُهُ  الدُّعاءُ([1]) * سُبْحانَكَ وَبِحَمْدِكَ لا  اِلهَ اِلاّ  اَنْتَ * يا حَنّانُ  يا مَنّانُ  يا بَديعَ  السَّماواتِ  وَالاَْرْضِ  يا ذَا الْجَلالِ وَالاِْكْرامِ.
و امّا آداب نماز جمعه: سنّت است كه بامداد به مسجد بيايد، و هركه زودتر به مسجد بيايد ثوابش بيشتر است، امّا بعد از آن كه غسل كرده باشد و ناخن و شارب گرفته باشد و سر را تراشيده و به خطمى و سدر شسته باشد و خود را خوشبو كرده باشد و ريش را شانه زده باشد، چنانچه در باب هر يك، احاديث بسيار وارد شده و بايد كه پاكيزه ترين جامه هاى خود را بپوشد و عمامه بر ] سر [ گذارد، خصوصاً پيش نماز; و در هنگام رفتن به مسجد تند نرود، مگر آن كه وقت تنگ شده باشد، بلكه به آرام تن و آرام دل برود و دلش بياد خدا باشد، و مشهور آن است كه بعد از ظهر با وجوب جمعه سفر كردن حرام است، و خريدن و فروختن بعد از اذان جمعه براى كسى كه بر او جمعه واجب باشد حرام است، و غير اين ها از آداب و كيفيّت نماز جمعه كه تفصيل آن وظيفه كتب فقهيّه است و ذكر آن ها در اين مختصر با وجود آن كه نماز جمعه منعقد نمى شود مناسب نيست.
و مستحب است چنانكه در كتاب عروس و مصباح از حضرت صادق(عليه السلام)روايت شده، خواندن سوره جمعه در ركعت اوّل نماز ظهر و عصر جمعه، و خواندن منافقين در ركعت دوّم نماز ظهر، و توحيد در ركعت دوّم نماز عصر.
و در كتاب اعلام الدّين از حضرت صادق(عليه السلام) روايت كرده است كه: «هركه بعد از ظهر روز جمعه سه مرتبه بگويد: اللّهُمَّ  اجْعَلْ  صَلاتَكَ  وَصَلاةَ  مَلائِكَتِكَ  وَرُسُلِكَ  عَلى مُحَمَّد  وَآلِ  مُحَمَّد. براى او امان باشد از بلاها تا جمعه ديگر، و هركه بعد از نماز جمعه هفت مرتبه بگويد:  اللّهُمَّ  صَلِّ  عَلى  مُحَمَّد  وَآلِ  مُحَمَّد  وَعَجِّلْ  فَرَجَ  آلِ  مُحَمَّد از اصحاب حضرت قائم(عليه السلام) باشد».
___________________
[1].  البكاء خ ل.